Baba dostu ne demek? Murat Ülker Zeynep Bodur Okyay ile röportajını yayınladı

O, benim kanaatimce bir misyon insanıydı. Bedellerinden kopmadan ve taviz vermeden bilime, teknolojik gelişmeye ve araştırmaya da her daim kıymet veren, hülasa her şeyi yerli yerinde pahalandıran insandı. Onun mefkuresi, Anadolu’nun endüstrileşmesi, Türkiye’nin refaha erişmesiydi. Bu nedenle de hayatını Anadolu’nun endüstrileşmesine vakfetti.

Böyle bir babanın evladı olarak, benim de bundan farklı bir yol tutmam pek mümkün değildi. Kendimi hatırladığım birinci yaşlarımdan itibaren daima üretim ortamının içinde bulundum. Üretimin Türkiye’nin bir numaralı problemi olduğunu ve endüstrileşmeden kalkınmanın olmayacağını işiterek büyüdüm. Oyunlarımı bile fabrikanın içinde, bahçesinde oynardım. Mühendis olma hayali bile o devasa iş makinelerinin üzerinde oyun oynarken birinci kere aklıma düştü. Girişimciliğin, sanayicilik kodlarının DNA’mızda yer aldığını ve bunun bir yazgı olduğunu düşünürüm daima….

Evet Zeynep hanım, ne kadar emsal geçmiş çocukluğumuz, çok çalışan babaların çocukları olarak…

Zeynep Bodur bize ailenin tek kız çocuğu olmasının nasıl düzgün bir şey olduğunu aktarıyor.

Evet, ben ailemin tek çocuğuyum. Kız evladım. Ancak bizim ailemizde kız, erkek çocuk diye ayrımcı bir bakış açısı yoktu. Esasen bayanların da ailede kelam sahibi ve güçlü olduğu bir ailemiz var. Merhum babaannem de öyleydi, annem de o denli. Babamın çok başarılı bir teşebbüsçü olmasının gerisinde bu iki güçlü bayanın katkısının çok büyük olduğunu düşünüyorum. Merhum babam tahminen de toplumun kodlarından etkilenerek bana daima “Sen hem kızım hem oğlumsun” diyerek cinsiyet eşitsizliğinin o günün iş dünyasında da hakikat olmadığını söz etmek isterdi.

2-Bir röportajda, babam bana koçluk ve mentorluk yapmadı, aslında çalışmaktan buna vakti olmadı, diyorsunuz. Yapsa ne farklı olurdu? Ondan öğrendiklerinizi nasıl öğrendiniz? Bu öğrenme sürecinde neler yaşandı? Daima onun dediği mi oluyordu? Sizi dinler miydi? Çatışma yaşadığınızda haliniz ne olurdu, onun tutumu nasıldı?

Babam, bana bilerek bir mentorluk yapmamış olsa da sürekli yanlışsız bir rol model olmayı önceliklediğini hayatımda daima hissetmişimdir. Onun iş hayatındaki tavrı, çalışma prensipleri ve tecrübelerini gözlemlemek benim öğrenmem için hem çok değerliydi hem de bir prensip niteliğindeydi. Bu sayede iş dünyasına birinci adımımı atarken, merhum babam sayesinde sağlam bir temel üzerinde durduğumu düşünürüm. Dediğim üzere çok küçük yaşlardan itibaren daima onun dizinin tabanında ve birlikte çalışıp ürettiği insanların aileleri ile büyük bir aile üzere yaşadım oynadım ve paylaşmayı o ortamda öğrendim. Yaşım ilerleyince babam beni toplantılara götürmeye başladı, daha formal ve yapılandırılmış ortamlarda bulunma imkanım oldu. Babamın iş arkadaşlarını ve dostlarını yakından tanıdım. İş hayatının nasıl yapılandırıldığını ve inceliklerini öğrenmeye başladım. Elbette o gün öğrendiklerimin, tercihlerime, çalışma hayatıma, bugünüme tesiri ve katkısı büyük olmuştur.

İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Mühendisliğini bitirip Amerika’da eğitimimi sürdürüp Harvard’taki programdan mezun olup Türkiye’ye döndüğümde birinci olarak 1992’de Çanakkale Seramik Fabrikaları’nın üretim ünitelerinde yönetici adayı olarak çalışmaya başladım. İTÜ’de mühendislik eğitiminin akabinde Amerika’da eğitim alıp Türkiye’ye dönünce her genç üzere benim de hayallerim, hedeflerim, hayata geçirmek istediğim projelerim vardı. Aklımdaki planları, hayalleri etrafımdaki şahıslara ve babama anlattım. Bunları hayata geçirmek her vakit mümkün olmadı ve çok gayret etmem gerekti. Sonra baktım olmuyor, kendi kendime inisiyatif almaya başladım. Birçok dönüşüm-değişim projesi başlattım, kimileri sahiden başarısız oldu! Lakin hepsinden bir şey öğrendim, bu deneyimlerin hatta hayal kırıklıklarının da bugüne gelmemde büyük hissesi var.

Rahmetli babam bana kaygısı ki: “Hak verilmez, alınır”. Uğraşarak elde etmem tarafında çok ısrarcı oldu. Ben pek vazgeçmeyi sevmem. Her vakit gayret etmeyi tercih etmişimdir.

Hayret ben de çok duymuşumdur bunu babam Sabri beyefendiden.

3-Bir müddettir “Değerlerin Yaşıyor” sloganı altında İbrahim Bodur Bey’in kıymetlerini yaşattığınız bildirisini veriyorsunuz? Bu kıymetler nedir? Nasıl belirlediniz ve günlük mesaide yaşatmak için neler yapıyorsunuz? Onun hayallerini mi gerçekleştiriyorsunuz, yoksa kendi hayallerinizi mi?

İbrahim Bey’in muvaffakiyetindeki en kıymetli faktör bence manevi kıymetlerine sahip çıkması kültürüne yabancılaşmaması ve mahallî ile küreseli dengeleyebilmesidir. Yani batının analitik yaklaşımı ile doğunun manevi ve bütünsel bakışının kesişmesini sağlayabilmek, insanın ömrünün ötesine geçmek yani uzun vadeli bir bakış açısına sahip olmak ve olumlu bakarak olumlu niyet ile harmanlanmış bu topraklara mahsus Anadolu “hoşgörü” geleneğine sahip olması onu farklılaştırmıştır. Bu türlü bir bakış açısına sahip olunca artı bedel üretme ve bunun için sorumluluk üstlenmeye dayanan bir hayat ve idare sergileyebilmiştir. Bana ve etrafına da bu manada hakikat rol model olabilmiştir. Naçizane onun müsaadeden gidebilmeyi kıymetlerini muhafazayı evvel evladı olarak görevim sonra da kendim için misyon edinmeyi her daim dilek ettim. Şayet başarabilirsem çok keyifli olurum.

Beni merhum babamda en çok etkileyen konu, hedef ve manaya dayalı ve bir gayeye odaklı, azimle iş görme anlayışıdır. Bunu da her daim sevgi temelli bir yaklaşımla söyleyerek değil yaparak, rol model olarak gerçekleştirmiş olmasıdır. İş dünyasında gerçek bir aile olmak işin tabiatı gereği çok mümkün olmasa da o her bir çalışana ailenin bir üyesi olarak yaklaşmayı düstur edinmiştir. Her vakit mümkün olduğunca da buna uygun bir idare siyasetini hayata geçirirken yapmayı istek ettiği, tüm çalışanların ortak bir mana ve kıymetler sisteminde buluşturmak olmuştur. Onların muvaffakiyetlerini özendirici, özel olma hissini güçlendiren; birlikte üretmeyi, birlikte eğlenmeyi, birlikte kutlamayı, sevinçte ve ıstırapta birlikte olmayı gösteren bir yaklaşım sergilemiştir. Merhum babam şirkete, iş ortaklarına hizmet eden, gelişmelerini sağlayan liderlik üslubuyla da topluma hizmet edebilmiştir. Babam bugün de yoluma ışık tutmaya devam ediyor. Ben de mümkün olduğu kadar bu temel üzerine gitmeyi benimsedim ve onun bu görüşü ve kıymetleri üzerine misyonumuzu inşa ederek, Kümemizin büyümesini sağlamaya çalışırken natürel ki vaktin ruhunu da es geçmemeye çaba ederek, birebir vakitte değişen dünyaya ahenk sağlamak için, babamın hayallerini günümüz şartlarına uyarlamaya ihtimam gösteriyorum.

4-İtalyan Lisesi mezunusunuz. İtalyan lisesi mezunu olmanın hayatınızdaki yeri ve tesiri ne oldu? İtalyan kültürü ile okumak ne manaya geliyor? İtalyan kültürünü nasıl tanımlarsınız?

Ben eğitim hayatımda aslında çok kere babamla karşıt düştüm. Birincisi ise ilkokul sonrası okuyacağım ortaokul ve lise için oldu. Ben İtalyan Lisesine kendi isteğimle ve biraz da babamla aksi düşerek girdim. Babam benim -kendisi gibi- bir Amerikan okulunda okumamı, İngilizce tabanlı bir eğitim almamı istiyordu. Bense İtalyancanın fonetiğini sevdiğim ve kadim İtalyan kültürünü babamın iş seyahatlerine katılarak gözlemlediğim için tercihimi İtalyan Lisesinden yana kullandım.

İtalyan kültürü, estetiğe, sanata, düzgün yaşamaya ve beşere odaklanmasıyla benim için her vakit ilham verici oldu. Hem tarihî zenginlik hem de çağdaş tasarımı rekabet ögesi olarak istikrarlı bir formda kullanarak harmanlayan bu kültür, ömür kalitesini yüceltirken birebir vakitte sade hoşluklara de kıymet veriyor. Benim için tahminen de bu okulda okumak, yalnızca bir lisanı öğrenmekten öteydi; İtalyan tarihini, sanatını ve ömür stilini anlamayı öğrendim. Bu, İngilizceyi her vakit öğrenebileceğimi lakin sonradan kolay öğrenmeyeceğimi düşündüğüm İtalyan lisanı de aslında sonradan benim için çok boyutlu bir dünya görüşü geliştirmemde iş hayatında giderek artan İtalya ile olan münasebetlerimde değerli bir rol oynadı.

5-Daha sonra İTÜ İşletme Mühendisliği, 1990-1992 yılları ortasında Harvard yönetici yetiştirme programına katıldınız. 1992-2007 ortasında, yani Kale Grubu’nda direksiyona oturmadan evvel bağlantıdan, üretime, planlamadan pazarlamaya Kale kümesinin çeşitli kısımlarında çalıştınız. Tekrar 1995’te İstanbul’da Pazarlama Şirketleri Grubu İcra Kurulu Üyesi oldunuz. Temmuz 2007’de, yani babanız 79 yaşında, siz 43 yaşındayken kümenin başına geçtiniz. Bu süreç olması gerektiği üzere mi ilerledi? Yani bir plan vardı ve o plana mı uyuldu yoksa kurallar mı bu türlü gelişti?

Harvard Üniversitesi’nde lisansüstü yönetici yetiştirme programından mezun olup Türkiye’ye döndükten sonra, babamın tecrübeleri ve öğretileri rehberliğinde birinci olarak 1992-1993 yılları ortasında Çanakkale Seramik Fabrikaları’nın üretim ünitelerinde yönetici adayı olarak çeşitli vazifeler üstlendim. 1995 yılında Kale Grubu’nun Pazarlama Şirketleri İcra Kurulu Üyeliği ve Başkanlığı’na atandım. 2007 yılından bu yana da Kale Grubu Başkanı ve CEO’su olarak vazifemi sürdürüyorum.

Babamın liderlik anlayışı, benim idare ideolojimin temelini oluşturdu. O, endüstrileşmenin yalnızca ekonomik büyüme değil, tıpkı vakitte toplumsal kalkınma için de bir araç olduğuna inanırdı. Yatırımlarını her vakit doğduğu topraklara yaparak mahallî kalkınmayı desteklemeyi ve insanlara iş imkânları sağlamayı öncelik haline getirdi. Bu vizyon, benim de sorumlu ve hassas bir liderlik anlayışı geliştirmeme vesile oldu.

Kale Grubu’nun dönüşüm gücünün arkasında, babamın yenilikçi ve insan odaklı idare anlayışı yatıyor. Bu anlayış, benim liderliğimde Kale Grubu’nun daima dönüşüm ve gelişim gösteren bir yapı kurmasını sağladı.

6-Sizin kendi muvaffakiyet seyahatinizde gelişiminize tesiri olan mentorlarınız, ilham aldığınız öteki başkanlar oldu mu?

En başta natürel ki merhum babam İbrahim Bodur. Ben gözü kara bir girişimcinin, bir değişim öncüsünün kızıyım. Babam, Anadolu’da kalkınmanın önünü açan bir vizyoner, mahallî bedelleri global vizyonuyla harmanlayan bahadır bir teşebbüsçü, Türkiye’nin değişim öncülerinden biriydi. Her vakit ona layık bir evlat olmaya uğraş ettim. Babam bana hiçbir vakit şunu yap demedi. Ancak ben babamdan gördüğümü benimsedim ve yapmaya devam ettim. İşi sevmemi isterdi. Ben de sevdim işi. İşin içinde büyüdüm.

Babamdan devraldığım en büyük miras, onun kıymetleri. Babam “Sizi siz yapan öz değerlerinize sahip çıkın. Zira onlar sizi bir ağacın kökleri üzere ayakta tutacaktır.” sıkıntısı. Biz de onun müsaadeden birebir inanç ve tutkuyla işimizi sürdürüyoruz. Artık ben de oğluma sıklıkla bunu öğütlüyorum. Bizden sonraki kuşak öz kıymetlerimize sahip çıkacak ki, büyüklerimizin attığı temeller sağlam kalsın, daha yeterli bir geleceğimiz olsun.

Mutlaka babamın yanı sıra gerek iş dünyasındaki büyüklerimden gerekse okuldaki hocalarımdan beni etkileyen, fikirlerimin gelişmesini sağlayan pek çok isim var.

7-Kaleseramik, merhum babanız İbrahim Bodur Bey tarafından Türkiye’nin birinci seramik fabrikası olarak 1957 yılında Çanakkale’de Çanakkale Seramik Fabrikaları ismi ile kuruldu. Türkiye’nin birinci yer karosu üreticisi Kalebodur Seramik Sanayi’nin kuruluş yılı ise 1972. Kalebodur o yıllarda “Kalebodur Seramik Budur” sloganlı reklamları ile ünlendi. Ülker’in “Akşama Babacığım Unutma Ülker Getir” söylemi kadar ünlü olması nedeniyle de Kalebodur yer karosunun jenerik ismi oldu. Bu hala geçerli mi? O günden bu yana seramik bölümünde neler değişti?

Rahmetli babamın Çanakkale Seramik Fabrikasını kurduğu 1950’li yıllarda seramik kesimi küçük ölçekli üretimlerle sonluydu. Üretim daha çok el işçiliğine dayanıyordu. 1970’lerdeki endüstrileşmeye atılımıyla seramik kesimi de çağdaşlaşmaya başladı. Üretimde çağdaş makineler ve otomasyon kullanılmaya başlandı. 1990’larda bizim ve sizin üzere öncü şirketler dünyaya açılıp evvel iş birlikleri ile yola çıkarak sonrasında ise memleketler arası pazarlarda tanınan markalar haline geldiler. 2000’lerle birlikte hayatımıza Ar-Ge yatırımları girmeye başladı. Gerçekten biz de 2012 yılında Kaleseramik ARGE Merkezi’ni kurarak o güne kadar bu manada yaptığımız tüm çalışmaları Merkez bünyesinde pozisyonlandırdık. Son yıllarda bölümümüz dijitalleşme ve tasarım odaklı bir gelişme trendi sergiliyor. Türkiye, bugün dünyanın ve Avrupa’nın en büyük seramik üreticileri ortasında. 100’den fazla ülkeye seramik eserleri ihraç ediyoruz. 1950’lerden bugüne gelen süreçte seramik dalının yerli katma kıymeti en yüksek kesimlerden biri olması hasebiyle Türkiye’nin kalkınma öyküsünün çok kıymetli bir modülü olduğunu söyleyebiliriz.

Kalebodur, inşaat dalında bir esere ismini vermiş, jenerik bir haline gelmiş bir markadır. Bu algının bugün de hala canlılığını koruyor olması ve o devir yayınlanan bağlantı araçları ile bugün üzerinden 67 yıl geçmesine karşın, ‘Kalebodur Seramik Budur’ sloganı bizim hayatımızın her daim ayrılmaz bir kesimi olmuştur. Bu nedenle de dalımıza kıymetli bir jenerik isim kazandırmanın haklı gururunu yaşıyoruz. Vakit zaman bu mevzuda güzel anekdotlar da yaşanmıştır. O devirlerde rakiplerimizden kimileri “biz de Kalebodur üretiyoruz” diyerek telaffuzlarda bulunmuşlardır. Benim fikrime nazaran, bu sloganın gücü aslında markanın ne kadar topluma dokunduğunun bir göstergesi keza İbrahim Bodur’un da kişiliğinin toplum üzerinde oluşturduğu olumlu izlenim, kabul ve teveccühün bir göstergesidir. Bunu ben bir miras olarak görüyorum ve bu nedenle de bedel odaklı idare modelini benimseyerek bu manevi mirasa da sahip çıkmaya, bu itimada layık olmaya her yaptığımız yeni iş ve teşebbüste dikkatli olmaya itina gösteriyorum.

8-Her Temmuz’da doğduğu topraklarda yani Çanakkale, Çan, Nevruz Köyünde Seramik Bayramını kutluyorsunuz. Bu bayrama herkes davetli, kalabalık sofralar kuruluyor, kıdem mükafatları veriliyor, sünnet merasimi dahil çalışanların her gereksiniminin düşünüldüğü bir panayır oluyor… Geleneklerinize çok bağlı olduğunuzu son devirde daima söz ediyorsunuz. Ritüeller sizin için ne tabir ediyor? Neyi hedefliyorsunuz? Yenilikçilik ve gelenek ortasında köprü kurmak istediğinizde hangi tarafa yaslanıyorsunuz?

Ben bir ritüel insanıyım. Ailemde bunu gördüm. Ben her vakit büyük sofralar etrafında paylaşımlar ve sohbetler içinde büyüdüm. Bu benim için bir hayat üslubu oldu. Ritüeller, gelenekler temelde bir ortaya gelme, bağ kurma ve mana arama muhtaçlığını karşılıyor.

Seramik Bayramı bizim için yalnızca bir gelenek değil, birebir vakitte bir kıymet. Türkiye’de birinci sefer bir şirketin bir bayram ilan ettiğini ve bu bayramın bizden çok bölge halkı tarafından sahiplenildiğini görmek, bizim için gurur verici. Her yıl bu bayramdaki merasimlerde, sünnetlerde, yöre halkının ağır ilgisini ve onların bunu bir bayram olarak benimsemesini izlemek, geleneklerin beşerler ortasındaki güçlü bağlarını görmemizi sağlıyor. Seramik Bayramı, bölge halkıyla bir ortada kutlanan, köklere bağlılıkla yenilik ortasında bir köprü oluşturan eşsiz bir ritüel. Bizimki bir bayram; yalnızca çalışanlarımız ve paydaşlarımızla değil, tüm bölge halkıyla paylaştığımız, onların da içselleştirdiği bir gelenek. Bu da onu daha özel ve manalı kılıyor.

Hem köklerinize bağlı kalabilir hem de yeniliğe açık olabilirsiniz. Bence asıl sıkıntı bunu başarmaktır ve bunlar birbirini dışlayan tanımlar yahut tez/anti-tez değil, tam bilakis birbirini besleyen ögelerdir. Klâsik bedelleri korurken birebir vakitte değişen dünyanın gerektirdiği yenilikleri de benimsemenin, bilhassa de dejenere olmamaya azami çaba göstererek, her daim mümkün olduğuna inanırım. Bu istikrar, yalnızca bir şirket kültürü değil, tıpkı vakitte bir hayat biçimi ve bir vizyon sorunudur.

Zeynep hanım bence bu tam da bizim KEYİFLİ ET KEYİFLİ OL ideolojimize benziyor. Çünkü yüzü aşkın milletten çalışanımızla globalde birlikte hareket etmek, motivasyon için bu misyona muhtaçlık duyuyoruz.

9-İbrahim Bodur Bey’in “İstanbul’un değil, Anadolu’nun taşı toprağı altın” diye bir söylemi vardı. Katılır mısınız? Çanakkale bölgesinin lokal kalkınması için babanızın verdiği çabayı devam ettiriyorsunuz. Hem kentinize yani Çanakkale, yaptığınız yatırımları hem bayan girişimciliğini desteklemenizi çok değerli buluyorum. Mahallî kalkınma neden bu kadar değerli?

Yurdumuzun her köşesi birbirinden pahalı. Biz hasbelkader Çanakkale’de doğduğumuz, Çanakkaleli olduğumuz için lokal kalkınma ateşini burada yakmış babam. Lakin alışılmış bugün yurdumuzun dört bir yanında yatırımlarımız, çalışanlarımız var.

Ben merhum babamın kendine has bir kalkınma modeli oluşturduğuna inanıyorum. Bu iklim içinde büyüdüğümden her vakit değişimin yerelde başladığına, kırsal kalkınmanın kıymetine yürekten inanıyorum. Lokal kalkınma bir defa insanların “doğduğu yerde doymasını sağlamak” için çok değerli bir araç. Mahallî kalkınma “sorundan değil sorumluluktan beslenmeyi” düstur edinmeyi gerekli kılan bir zihinsel model geliştirmeyi teşvik eden bir bakış açısıdır. Yerelde üretim ve istihdamı desteklemek yoluyla “fırsat eşitliğini” yakalamayı maksat edinerek bu sayede gelirlerin daha eşit dağılmasını, göçün engellenmesini, aile bağlarının kopmasını engellemeyi mümkün kılan ve bölgede sürdürülebilir bir nüfus yapısının korunmasını sağlayabilirsiniz. Nihayetinde lokal kalkınmanın yalnızca bölgesel değil, bütünsel kalkınmanın da temel taşlarından biri olduğuna kuvvetle inanıyorum.

10-Kaleseramik Vakfı, Nevruz Köyü Bayanları Kooperatifi, Mavruz üzere oluşumlarda sizin rolünüz nasıl oluyor?

Bu saydığınız teşebbüslerimizin her biri lokal kalkınmanın farklı bir ayağında tesir yaratmak fikrinden neşet buluyor. Yalnızca fikri var etmek değil ona uygun hakikat örnekleri yaratmanın topluma örnek olmanın da misyonumuz olduğuna inanıyorum.

Kaleseramik Vakfı 35 yıldan beri değişen dünyanın şartlarına ahenk sağlamak üzere toplumsal dönüşümü destekleyici çalışmalar gerçekleştiriyor. Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sunmak gayesiyle gençlik programları, toplumsal girişimcilik programları, fırsat eşitliğine vurgu yapan projeler ve mesleksel eğitim programları, tasarım odaklı sanat bağını destekleyen çok katmanlı projeler yürütüyor. Değişen dünyaya ayak uydurmayı destekleyen, gençlerin yenilikçi fikir ve tahliller üretmek yetenekleri, dinamizmleri, toplumsal hususlardaki hassas yaklaşımlarını destekleyen programları ön plana çıkarıyoruz.

Ben kalkınmanın kadınıyla erkeğiyle bir bütün olduğunu düşünüyorum. Tarihimizde de bunun örnekleri mevcut. Nevruz Köyü Bayanları Kooperatifi bunun bir yansıması. Merhum babamın dünyaya geldiği Çanakkale’nin Nevruz Köyünün özverili ve çok da mahir bayanları var. 6 yıl evvel bizim de cesaretlendirmemizle kendi kooperatiflerini kurmaları için dayanak verdik. Onların gelişmesi ve farkındalıklarını artırmak için bir yandan şahsî gelişimlerine yatırım yaparken, mentor menti programı tasarımı çerçevesinde danışacakları bir ekosistemi oluşturarak bir yandan da yaptıkları işi daha profesyonel boyuta taşımalarını, markalaşma yolunda yol kat etmelerini sağladık. Çeşitli düzgün örnekler ile onları bir ortaya getirerek esinlenmelerini ve öğrenmeyi deneyimlenerek başarmalarını sağladık. Orada da kıymetler üzerine bir telaffuz geliştirmelerini mümkün kıldık. Böylece, evvel Türkiye pazarına, daha sonra yurt dışı pazarlara açıldılar. Takipçileri oldu. Her türlü davet edildikleri platformda kendilerini ve yaptıkları işi, dolayısı ile hedeflerini hakikat söz edebilmelerini teşvik ettik. Formal eğitimler ile de destekledik. Onların içinde esasen büyük bir üretim ateşi vardı, bize yalnızca birinci kıvılcımı yakmak düştü. Aslında gerisi geldi.

Mavruz ise çok farklı bir model. Sürdürülebilir tarım ve döngüsel iktisat prensiplerine dayalı bir toplumsal teşebbüs. Bayan istihdamını güçlendirmek, etrafa saygılı bir üretim modeli geliştirmek ve mahallî kalkınmayı teşvik etmek temel amaçlarımız ortasında. İzlenebilirlik teknolojileriyle üretim süreçlerimizi şeffaf hale getiriyoruz. Örneğin, salkım domates üretiminde B2B modeliyle, renkli cherry domateslerde ise B2C modeliyle çalışıyoruz. Pak tarım sertifikamız sayesinde ulusal ve milletlerarası tanınırlığa sahibiz.

Sanayinin yanında Mavruz’da Türkiye’nin en çevreci ve doğal domatesi üretiliyor. Türkiye’nin fabrika baca atığındaki gücün kullanılmasıyla ısıtılan birinci çağdaş serası. Topraksız tarım yapılıyor. Çalışanlarımızın yüzde 95’i bayan. Mavruz ile, bayan istihdamını teşvik eden hem ekonomik sürdürülebilirliği hem de çevresel ve toplumsal faydayı bir ortaya getiren bir model kurduk.

Mavruz’un lokal kalkınmayı daha fazla desteklemesi, inovasyon projeleriyle bölüme liderlik etmesi ve izlenebilirlik konusundaki öncülüğünü sürdürmesi en büyük amaçlarımız ortasında. Ayrıyeten yan eser geliştirmek, sera atıklarını kıymetlendirmek ve kalite odaklı pazarlama stratejileriyle milletlerarası tanınırlığımızı artırmayı planlıyoruz.

Zeynep Bodur Okyay diyor ki, ben şuna inanıyorum:

Eğer Türkiye’nin topyekûn bir kalkınma hareketi gerçekleştirebilmesini istiyorsak her bölgenin kendine has doğal, kültürel ve insani kaynaklarını devreye sokmak zorundayız.

Bölgesel iktisadın canlanması hem kent ile kırsal ortasındaki istikrarın sağlanması hem de bugün önemli sıkıntılara yol açan köyden kente göçün bilakis dönmesi için çok kıymetli.

11-Peki, Kale Tasarım ve Sanat Merkezi (KTSM) fikri nasıl ortaya çıktı? Siz kişisel olarak da tasarım ve sanatla ilgili misiniz? KTSM çalışmalarından bahsedebilir misiniz?

Tasarım, mimari ve sanat kişisel ömürleri ve toplumsal yapıyı derinlemesine etkileyerek geleceğin dünyasını kıymetli ölçüde şekillendiriyor. Bu iki alanın, teknolojinin ilerlemesi ve dijitalleşmenin sürat kazanmasıyla yeni bir boyut kazanarak daha kapsayıcı, sürdürülebilir ve yenilikçi tahliller sunacağını düşünüyorum. Bu bakış açısıyla Kale Kümesi olarak tasarım ve sanatla olan bağımız çok eskiye dayanıyor. Sanat bizim için yalnızca bir estetik tecrübe değil, tıpkı vakitte bir sorumluluk. Sanatı desteklemenin, topluma bırakılacak en kıymetli miraslardan biri olduğunu düşünüyorum.

Rahmetli babam 1957 yılında, Kaleseramik’in kuruluş çalışmalarını yaptığı günlerde İstanbul Tatbiki Hoş Sanatlar Yüksekokulu’nun kurucularından Hakkı İzzet’le tanışarak onun önerdiği öğrencileri işe almış. Öğrenciler seramiğin tekniğinin yanı sıra sanat tarafını de bilenler ortasından seçilmiş.

Çan’daki fabrikamız bir yandan seri üretime geçerken açılan Kaleseramik Sanat Atölyesi’nde yıllar içinde devrinin en ünlü seramik sanatkarları ağırlanmış. Sanatkarları Türkiye’nin kıymetli torna ustaları ve seramik zanaatkarlarıyla bir ortaya getiren çalıştaylar düzenlenmiş. Bilhassa seramik bizim için hem bir yapı gereci hem de bir sanat koludur.

1997-2007 ortasında ise Memleketler arası Seramik Sempozyumu düzenlenerek farklı ülkelerden ve Türkiye’den sanatçı ve öğrencilerin buluşması sağladık.

Kale Tasarım ve Sanat Merkezi (KTSM), sanat ve dizaynla olan bağımızın günümüzdeki temsilcisi. KTSM’nin bulunduğu bina, Kale Grubu’nun İstanbul’daki birinci genel merkezi. 1969-1986 yılları ortasında şirket merkezi olarak kullanıldı. Lakin daha o günlerde binanın giriş katı, seramik sanatkarlarının yapıtlarının sergilendiği bir sanat galerisi idi. Karaköy binasında başlatılan sanat galerisi uygulaması, Levent binamız da dahil pek çok noktamızda devam etti.

Ben geleneklerine bağlı bir beşerim ve yeri çok önemserim. Bu nedenle yerleri yaşatmaya büyük paha veriyorum. Karaköy binamızı dönüştürdüğümüz KTSM ile de yalnızca fizikî yapıyı korumakla kalmadık, tıpkı vakitte bizim için çok değerli olan o yerin tarihini, orada yaşanan anıları ve toplumsal bedelini de yaşatmayı amaçladık.

Özgün işlerin, yaratıcı ve ilham veren çalışmaların içinde olmayı ve buna istekli kişi ve toplulukları cesaretlendirmeyi kendimize misyon biliyoruz. Türkiye’nin geleceğinde yeni muvaffakiyet kıssalarını bu halde yazabileceğimize inanıyorum.

Bu motivasyonla hayata geçirdiğimiz KTSM’nin bilginin paylaşıldığı, özgürce fikirlerin ve yenilikçi niyetin filizlendiği interdisipliner bir adres olmasını istek ediyorum. Yalnızca bulunduğumuz Karaköy’ün bile çok büyük, kültür, sanat ve yaratıcı sanayi birikimi var.

Biz de kentimizdeki, ülkemizdeki bu birikimi ortaya çıkarmak, yesyeni fikri olana, hayal kuranlara ilham vermek, yürek yaratmak için bir yer tasarlamak istedik. Bunu yerle bütünleştirmek ve bir kimlik vermek istesek de aslında bunu yaptığımız her işe fikre indirgeyerek bir manada da mekansızlaştırma dileğimiz da devam ediyor

Sanattan mimariye, dizayndan seramiğe pek çok farklı disiplinde stantlara, atölyelere, söyleşilere konut sahipliği yapıyoruz. KTSM’yi disiplinler ortası çalışmanın teşvik edildiği tesir odaklı toplumsal yatırımların kuluçka merkezi haline getirmeyi amaçlıyoruz

12-Geleneksel bir bölümde kendini var etmiş, babasından aldığını ileriye taşımış bir bayan önder, işverensiniz ve 17 yaşında bir erkek çocuk annesisiniz. Erkekler dünyasında bayanlar bir yerlere gelebilmek, ekonomik gücün modülü olmak için hem globalde hem de Türkiye’de birçok farklı cephede çaba veriyor. Bayan olmak, iş dünyasındaki çabanızda işinizi zorlaştırdı mı? Zorlukları nasıl aştınız?

Benim ailem talihim oldu ve ben bu türlü bir sorun yaşamadım. Ülkemizde yerleşik kültür nedeniyle bu türlü bir sorun var. Bayanların iş hayatına girişinde, ona biçilen toplumsal rol nedeniyle pek çok bariyer kelam konusu. Meslek gelişiminde öbür pürüzler devreye giriyor. Halbuki biliyoruz ki, bir toplumda bayan ne kadar faal ve üretken ise toplum o kadar gelişmiştir. Türkiye’nin en değerli büyüme kısıtlarından biri, bayanımızın iş hayatına istediğimiz oranda girememiş olması. Sanayi için ehemmiyet taşıyan mühendislik üzere mesleklere daha çok genç kızlarımızın ilgisini çeksin, düzgün eğitim alıp sanayiciliğe özensin istiyorum. Maddelerimiz, iş hayatında cinsiyet eşitliğini desteklediği halde, uygulamada, ayrımcılık ne yazık ki sürüyor. Dünya daha güzel bir yer olacaksa bu, bayanların eforlarıyla olacak…
 

13-Zeynep Hanım, muvaffakiyet deyince sizce bir başkanda kesinlikle olması gereken özellikler nedir?
Öncelikle bilgi birikimi, yetenek ve tecrübenin harmanlandığı bir yapı. Sonrasında ezber bozan bir liderlik anlayışı. Zira yeni dünya tertibinde buna her zamankinden daha fazla muhtaçlık olduğunu düşünüyorum. Bu yeni devirde; risk ve sürdürülebilirliği, toplumsal paydaşları, çeşitliliği, çevreyi, inovasyonu, marka ve prestiji, bütüncül bir halde toplumsal farkındalıkla yöneten önderler öne çıkıyor. Kapsayıcı, sorumlu ve hassas liderliğin giderek daha ağır basacağı kanaatindeyim.

Tabii bunun yanı sıra liderlik için İtimat Oluşturma, İlham Verme ve Motivasyon, Tesirli Yetkilendirme, Öğretme ve Mentorluk balta olmak üzere Stratejik Zihniyet, Karar Verme, Sorun Çözme ve Planlama dahil olmak üzere pek çok yeterli maharete sahip olmak gerekiyor.

2013 yılından itibaren İstanbul Sanayi Odası Meclis Başkanlığı vazifesini iki devir üst üste yürüttüm. Şu anda Küresel Münasebetler Forumu Derneği Yönetim Kurulu Başkanlığı, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) İdare Konseyi Üyeliği ve İcra Kurulu Üyeliği, DEİK Türkiye-Fas İş Kurulu Başkanlığı, İtalyan Ticaret Odası Derneği Lider Yardımcılığı, Türkiye Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD), Etki Yap Danışma Kurulu, Carnegie Europe Danışma Kurulu üyelikleri misyonlarını sürdürüyorum. G20 süreçlerine 2015 Türkiye’nin Periyot Başkanlığı’ndan bu yana faal olarak katkı sunuyorum. Son olarak, Brezilya Devir Başkanlığı boyunca B20 “Kadın Çeşitlilik Kapsayıcılık Hareket Kurulu Eş Başkanlığı” misyonunu 2024 yılı boyunca yürütmeye devam ediyorum. Bu faal roller, ulusal ve memleketler arası seviyede hem katkı sağlamak hem de daha fazla bedel yaratmak için bana kıymetli fırsatlar sunuyor.

17-Sizin sorumlu ve hassas başkan olarak vizyonunuzu yakından takip ediyoruz. Uygun bak dünyana ideolojisi ile ne hedefliyorsunuz?
Kale Kümesi, endüstride öncülük ettiği birinci günlerden itibaren yalnızca üretim yapmakla kalmadı; bedel yaratma, sürdürülebilir kalkınma ve toplumsal yarar unsurlarını iş yapış biçiminin merkezine yerleştirdi. Bu yaklaşım, yıllar içinde yalnızca eserlerle değil, markanın taşıdığı kıymetlerle de şekillendi. Bu vizyonun en güçlü yansımalarından biri de “İyi Bak Dünyana” mottosu oldu. “Evin senin dünyan, dünyan senin evin” anlayışıyla hayata geçirilen bu hareket, Kale Grubu’nun yalnızca fizikî yerlere değil, içinde yaşadığımız dünyaya paha katma sorumluluğunu tabir ediyor. Bu, Kale Grubu’nun kuzey yıldızıdır.

Peki bu ne manaya geliyor? Kale, yerlere mana katmanın ötesinde, dünyayı daha yaşanabilir kılma sorumluluğunu sahipleniyor. İklim krizi, kaynak kıtlığı ve toplumsal meselelerin derinleştiği bir dünyada, yalnızca konutumuza âlâ bakmanın kâfi olmadığı fark edildi. Zira konutumuz dediğimiz yer, aslında dünyamızın bir modülü. Konutumuza, mahallemize, kentimize, ülkemize güzel baktığımızda, yalnızca kişisel refah değil, toplumsal refah da artar. Tıpkı halde, dünyamıza yeterli baktığımızda bu düzgünlük konutumuza, mahallemize, hatta en yakın etrafımıza geri döner. “İyi Bak Dünyana”, ferdi ve kurumsal sorumluluğu birleştiren güçlü bir bildiri. Bireyler olarak bizler, konutlarımızda sürdürülebilir alışkanlıklar geliştirirken, kurumlar da bu dönüşümün modülü olmalı.

Kale Kümesi, sürdürülebilir iş modelleri geliştirerek hem iş dünyasına hem de topluma bu şuuru aşılamayı amaçlıyor. İşte tam da bu yüzden, “İyi Bak Dünyana” yaklaşımını yalnızca bir slogan olarak değil, iş yapış kültürünün temel taşı olarak benimsiyoruz. Yereli önemseyen, toplumsal faydayı önceliklendiren bu anlayış, kümenin hem üretim süreçlerinde hem de toplumsal yarar projelerinde kendini gösteriyor.

Bugün Kale Grubu’nun sürdürülebilirlik stratejisi ‘İyi Bak Dünyana’ çatısı altında konumlanıyor. Bu stratejinin 4 ana tesir alanı ise Kültürel Dönüşüm, Güç ve Kaynakların İdaresi, Sürdürülebilir İş Modeli ve Toplumsal Tesir.

İş yapış biçimimiz, sürdürülebilirliği merkeze alarak uzun vadeli kıymet yaratmayı hedefliyor. Yalnızca işimizde değil toplumda da özel hayatımızda da sürdürülebilir olumlu tesir yaratacak işlerin içinde olmayı öncelikliyoruz ve olumlu değişim yaratmaya odaklanıyoruz.

Sürdürülebilirlik şuuruna sahip tüm şirketler üzere, güç verimliliği, karbon ayak izini azaltmak, geri dönüşüm ve yenilenebilir güç kaynaklarına yatırım başlıklarında direkt çevresel etkimizi azaltmaya çalışıyoruz.

İyi Bak Dünyana manifestomuz topluma direkt dokunduğumuz noktalarda gelişiyor.

Babamdan gördüğüm ve benim de benimsediğim en değerli kriter: Tüm paydaşlarımızla gerçek ve samimi bağ kurmak, her işimizde toplumsal faydayı önceliklendirmek, topluma ve ülkemize karşı sorumluluğumuzu yerine getirmek.

Bugün de yaptığımız her iş, attığımız her adım, birilerinin hayatına dokunsun ve güzelleştirsin istiyoruz.

18-Kale Kümesi olarak kurumsal toplumsal sorumluluk çalışmalarınızda ve projelerinizde hangi alanlara odaklısınız?
Kale Kümesi olarak her işimizde toplumsal faydayı önceliklendirmeye, topluma ve ülkemize karşı sorumluluğumuzu yerine getirmeye odaklanıyoruz. Oturup şikâyet etmek yerine; bu topraklara, toplumumuza, çalışanlarımıza, müşterilerimize, tedarikçilerimize yani ortak bir mukadderatı paylaştığımız tüm ekosisteme karşı sorumlu olduğumuzu düşünerek aksiyon alıyoruz.

Toplum odaklı çalışmalarımızı, 1991 yılında kurulan Dr. (h.c) İbrahim Bodur Kaleseramik Eğitim, Sıhhat ve Toplumsal Yardım Vakfı çatısı altında gerçekleştiriyoruz. Kaleseramik Vakfı, 30 yılı aşkın vakittir, değişen dünyanın şartlarına ahenk sağlamak üzere toplumsal dönüşümü destekleyici çalışmalar gerçekleştiriyor. Toplumsal İnovasyon ve Topluluk Geliştirme, Eğitim ve Marifet Gelişimi, Kapsayıcı Mahallî Kalkınma başlıkları altında gençler, bayanlar ve toplumsal girişimcilere yönelik projeler gerçekleştiriyoruz.

2017 yılından bu yana İbrahim Bodur Toplumsal Girişimcilik Programı ile toplumsal ve çevresel meselelere tahlil üreten toplumsal girişimcileri destekleyerek ekosistemi güçlendirmeyi hedefliyoruz. Burada programın finalistleri ve kazananlarını bir ortaya getirerek dayanışmayı güçlendiren, manalı işlere imza atmaya odaklanan bir topluluk oluşturmayı başardık.

Eğitim ve Marifet Geliştirme ayağında başarılı gençlerimizi maddi olarak destekliyoruz; bugüne kadar KSV Üstün Muvaffakiyet Bursu kapsamında 4 binden fazla gereksinim sahibi ve başarılı öğrenciye dayanak sağlandı. Bursiyer Gelişim Programıyla finansal katkının ötesinde, gençlerimizin uygun olma hallerini de destekliyoruz. Meslek seyahatlerinde onları yalnız bırakmayarak, çeşitli eğitimler ve mentorluk dayanağıyla gelecek gayelerini belirleme ve bu amaçlarına ulaşmaları konusunda rehberlik ediyoruz.

Üniversite öğrencilerine bu dayanaklarımızın yanı sıra okul, öğrenci yurdu, eğitim merkezleri açıyoruz. Sanayi ile üniversite eğitim iş birliğini özendirip desteklemeye yönelik çalışmalar yapıyoruz. İnşaat bölümüne nitelikli eleman yetiştirmek ve gençlere meslek edindirmek maksadıyla Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın iş birliğinde düzenlediğimiz kurslarla yaklaşık 10 bin gencimize meslek edindirdik. Cezaevlerinde, çocuk ıslahevleri ve yetiştirme yurtlarında açtığımız kurslarla tutuklu ve mahkumların yeni hayatlarına büyük bir umutla başlamalarına katkıda bulunduk. Ayrıyeten ‘İlk İşim Okullarda Değişim’ projesiyle Türkiye’nin dört bir yanında çok sayıda ilkokulun yenilenmesine dayanak verdik.

Odaklandığımız bir öteki başlık olan Kapsayıcı Lokal Kalkınma kapsamında, merhum babamın da dünyaya geldiği Nevruz köyünde kurulan bayan kooperatifini destekliyoruz. 2017’den bu yana Aklım Fikrim Çanakkale Projesi ile Kale Grubu’nun doğduğu topraklar olan Çanakkale’nin akıllı kent dönüşüm seyahatine katkıda bulunmak üzere çalışıyoruz. Başka yandan Başkanlığını üstlendiğim G100-Akıllı ve Sürdürülebilir Kentler İnisiyatifi ile hem global hem de lokal çapta kentleri daha yaşanabilir hale getirmeye odaklanıyoruz.

Sosyal sorumluluk çalışmalarımızın çok değerli bir ayağını da daha evvel bahsettiğim üzere Kale Tasarım ve Sanat Merkezi oluşturuyor.

19-Girişimcilik ve toplumsal faydayı birleştiren modeller üzerine fikirleriniz nelerdir?
Girişimcilik, sırf ferdi yarar odaklı olmamalıdır. Topluma bedel yaratmalı, çevresel problemlere tahlil sunmalı ve sürdürülebilirlik unsurlarını benimsemelidir. Örneğin, toplumsal teşebbüsler ve etraf dostu teknolojiler, ekonomik büyümeyi sağlarken toplumsal faydayı da artırabilir.

İbrahim Bodur Toplumsal Girişimcilik Programı (İBSG) kapsamında desteklediğimiz toplumsal teşebbüsler, bu anlayışın en hoş örneklerinden kimilerini oluşturuyor. Örneğin, polyester atıklarını yalıtım materyaline dönüştüren HARCY, endüstriyel su idaresini optimize eden BLUEIT, satılamayarak atıklaşan dokuma eserleri satılabilir hale dönüştürerek iktisada kazandıran NİVOGO ve engelli bireylerin topluma eşit iştiraki için erişilebilirlik danışmanlığı hizmeti sunan ERİŞİLEBİLİR HER ŞEY üzere projeler, topluma ve etrafa somut yararlar sağlıyor.

Biz, Kale Kümesi olarak bu teşebbüslere yol gösterici, mentor ve kaynak yaratan bir mihmandar üzere yaklaşıyoruz. Onların muvaffakiyetlerini görmek, sadece bizim için değil, tüm ekosistem için bir motivasyon kaynağıdır. Desteklediğimiz teşebbüslerin toplumsal sıkıntılara yenilikçi tahliller sunduğunu ve bu sayede sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağladığını görmek, gerçek bir modelle ilerlediğimizin ispatıdır.

20-Sizce toplumsal bir şirket nasıl olunur?
Ben şahsen toplumsal şirket denildiğinde; sırf kendi büyümesine ve karlılığına odaklanmayan, birebir vakitte şirket prestiji ve paydaş inancını de göz önünde tutan, gezegen, dokunduğu herkes ve daha genel manada toplum için en hakikat olanı yapmayı tercih eden şirketleri anlıyorum. Bu türlü bir şirket olmaya giden seyahat kısa ara koşusu değil, bir maraton. Evvel emelinizi tanımlamalısınız ve bu kar etmekten daha ulvi bir şey olmalı. Sonra ‘sosyal tesir yaratmayı’ DNA’nıza nüfuz ettirmeniz kıymetli. Bunu sağlayacak bir iş modeline ve uygulamalara sahip olmalısınız. Bugün dünyanın karşı karşıya olduğu büyük sıkıntıların üstesinden gelmenin en güçlü yolu, iş birliği yapmak. Bu uzun seyahatte kendinize eşlik edecek paydaş ve ortaklar edinmelisiniz. Yalnızca telaffuzla kalmamalı, aksiyona de geçmelisiniz. Genele uyup şikayet etmek yerine tahlil bulmaya odaklanmalısınız.

İş birliğinin, networkun ve tahlil odaklı hareketin değerini 6 Şubat Depremleri’nde gördük. DEİK ve İSO üzere kurumsal networklerimiz vasıtasıyla, pek çok kurum ile iş birliği içinde bölgeye kapsamlı takviyeler ulaştırdık. Yeniden networkümüzde bulunan Good360 ve Lift iş birliğiyle bölgeye çok sayıda konteyner, mobilya ve kıyafet sağlanmasına katkıda bulunduk. Ayrıyeten İbrahim Bodur Toplumsal Girişimcilik Programı Topluluğu’na açtığımız özel takviye programı ile 7 toplumsal teşebbüsü destekleyerek bölgedeki çok farklı gereksinimlerin karşılanmasını sağladık.

21-Bu toplumdan kazandığınızı tekrar bu topluma kazandırma formülünüz nedir ve nasıl kazandırıyorsunuz?
Hayatta aksiyonlarımızı yönlendiren, bizi harekete geçiren her vakit büyük bir hedef vardır. Kimine nazaran çok para kazanmak kimine göreyse başarılarıyla takdir görmektir. Tüm bunlar Kale Kümesi için de geçerli olmakla birlikte, bizim büyük maksadımız dokunduğumuz herkes için dönüştürücü ve manalı işler başarmaktır. Her vakit sahip olmaya değil, sahip çıkmaya inandık.

Üretimin geleceğinin lakin insanı merkeze koyan, tahlil odaklı ve sürdürülebilir bir sistem niyetiyle var olabileceğine inanıyoruz. Kale Kümesi olarak, 68 yıllık esaslı geçmişimiz boyunca hiçbir vakit salt büyümeyi ve kar etmeyi hedeflemedik. Anadolu’nun küçük bir kasabasında doğan, bugün faaliyetleri tüm Türkiye ve dünyaya yayılan bir Küme olarak, ekonomik katma bedel yaratırken sürekli insanı önceliklendirdik. Doğduğumuz ve doyduğumuz topraklara geri kazandırmayı her vakit temel unsur benimsedik. Bu yaklaşımı, iş modelimize de entegre ettik. Gerçek değişim getirecek iş modellerine ve kalıcı toplumsal yarar yaratmaya odaklanıyoruz. Dönüştürücü teşebbüslere sürat veren, tesir alanı olumlu işlere yatırım yapıyoruz.

Bugün de ‘İyi Bak Dünyana’ hareketiyle; bu topraklara, toplumumuza, çalışanlarımıza, müşterilerimize, tedarikçilerimize yani ortak bir yazgısı paylaştığımız tüm ekosisteme karşı sorumlu olduğumuzu düşünerek aksiyon alıyoruz.

22- Verdiğiniz röportajlardan anladığım kadarıyla, işte hayli disiplinli, titizsiniz ve “mış gibi” yapmıyorsunuz, yapanları da sevmiyorsunuz, toplumsal projeler dahil. Bizim kültürümüzde biraz “mış üzere yapmak” yok mu? Bununla nasıl çaba ediyorsunuz?
Ben ufak büyük herkesin sorumluluk alması ve elini taşın altına koyması gerektiğini düşünüyorum. Bilhassa “mış üzere yapma” yani sorumluluktan kaçmayı hiç sevmem. Kanılarının ardında durmayı, farkındalığı yüksek hareket telaffuz bütünlüğünü kıymetli buluyorum. Üstelik sanal dünyanın varlığı “mış gibi” yaşamayı olağanlaştırıyor ve bu giderek tüm topluma yayılıyor. Kimimizin körleşip fark etmediği, kimimizin kanıksayıp artık yadırgamadığı “mış gibi” bir hayat yaşıyoruz. Güya bahtımız olmuş, nesilden nesle sürüp gidiyor. Güya yapıyormuş üzere görünmek ancak yapmamak ya da yaşıyormuş üzere görünüp de aslında yaşamamak ve tahminen de aslında yaşamadığının farkında bile olmamaktır. Meğer bir insanın, edindiği hayat deneyimleriyle, yaşadıklarından çıkardığı sonuçlarla, memnunluk ve acılarla piştiğini biliyoruz. Esasen hayatı olduğu üzere kabul ederek hayatın gayesinin farkında olarak insan olgunluğa erişiyor.

Özen, iç disiplin, tutku ve kendinle yarışma üzerine kurulu bir ömür, başarıyı ve memnunluğu getiren en kıymetli ögelerdir; hayalleri kaybetmeden, prensiplerden taviz vermeyerek, iç sesi dinleyip kendini keşfederek, daima gelişmek gerekir.

23-Sizce başarılı bir iş hayatının en büyük sırrı nedir? Neyi, nasıl farklı yapmak gerekir dediğimizde bizlere neler söylemek istersiniz?
Değişimi benimseme ve esnek olabilme yeteneğidir. Yeni teknolojilerden, yeni pazarlara açılmaktan, rekabetten korkmak yerine bunları büyüme fırsatı olarak görmek. Günümüzün en başarılı iş insanlarının, ortaya çıkan trendler ve teknolojiler hakkında yeni bilgiler edinerek iş modellerini ve stratejilerini buna nazaran uyarladıklarına şahit oluyoruz.

Değişime açık olmak ve hesaplanmış riskler almak, dinamik iş ortamında önde kalmanızı sağlıyor. Olağan bir de günümüzde muvaffakiyetin en büyük destekçilerinden biri teknolojidir. Operasyonları kolaylaştırmak, müşteri tecrübelerini geliştirmek ve büyümeyi desteklemek için teknolojinin, dijitalin gücünden yararlanmak çok değerli. Artık hepimiz tüketici davranışları ve pazar eğilimleri hakkında pahalı bilgiler edinmek için yapay zeka, bilgi analitiği üzere teknolojilerden yararlanıyoruz.

24-Kurumunda bedel yaratmak isteyen, yeni misyon ve sorumluluklar üstlenmeye hazır başkanlar sizce nasıl farkında olur ve fark yaratabilir? Sizin gözünüzde ilerlemek isteyen bir önderin kurumuna en büyük katkısı ne olur?
Öncelikle yeni jenerasyon liderlik için kurumların fırsatları olduğunu düşünüyorum. Zira hem nitelikli bir eğitim almış hem de denemeye istekli bir yeni kuşak var önümüzde… Bu yeni kuşağa şöyle bir misyon yükleniyor: Farklı olmak ve daha uygun olmak…

Yalnızca kolay, maliyet düşürücü tanımlara yahut küçük eser optimizasyonlarına güvenmek yerine yeni tekniklerle düşünmeyi önceliklendirmeleri fırsatlar yaratabilir ve bunu başarabileceklerine inanıyorum.

Lider olarak öne çıkmanın birinci adımı, kendinizi yeterli tanımaktır. İkincisi, marifetlerinizi geliştirecek, bakış açınızı genişletecek ve sizi yeni durumlarla karşı karşıya getirecek fırsatları aramaktır. Bunu, şirket içindeki projelere istekli olarak katılarak, ekstra sorumluluklar üstlenerek, yenilikçi fikirler başlatarak yahut öğrenme ve gelişim programlarını takip ederek yapabilirler.

İlerlemelerini ve muvaffakiyetlerini izleyerek gerektiğinde bunu ortaya koyabilmek, özgün ve görünür olmak, geri bildirimi ve yapan eleştiriyi kabul etmek de yeni kuşak önder için başarıyı getiren ögeler olup bunlara açık olmak gerekir.

25-Kariyer basamaklarının başında olan gençlere teklifte bulunmak ister misiniz?
Başarısızlık korkusu ve başarısız olunca özgüvenini kaybetmenin muvaffakiyetlerin önünde pürüz olarak durduğunu kendi hayatımda deneyimleyerek öğrendim. Elbette hayatta karşımıza zorluklar, mahzurlar çıkacak. Lakin vazgeçmeden çalışmaya devam etmek inandığımız fikirlerin güçlü biçimde takipçisi olmanın kıymetli olduğunu düşünüyorum.

Liderliğe yanlışsız hareket ederken yaptığımız işe ve sorumluluklarına yalnızca ‘görev’ hissiyle yaklaşmanın kâfi olmadığını verilen sorumluluğunun şuurunda olup nedeni ve sonucu hakkında bilgi sahibi olarak bütünü görmeyi kıymetli buluyorum.

Ayrıca iş dünyasında klâsik muvaffakiyet yolları da değişiyor. Gençler, artık yalnızca bilgi sahibi olmakla değil; inovatif niyet, toplumsal sorumluluk şuuru ve sürdürülebilirlik üzere pahalarla de ilgilenmek ve ön plana çıkmak zorundalar. Kendi gayelerine ulaşırken toplumsal ve çevresel tesirleri de göz önünde bulundurmaları bekleniyor.

26-Genç girişimcilere en kıymetli tavsiyeniz nedir?
Global iktisat süratle evriliyor. Global ticaretin dinamikleri, gelişen teknolojilerle ve artan sürdürülebilirlik baskılarıyla şekilleniyor. Dünyadaki siyasi atmosfer de süratle değişiyor. Milletlerarası alakalarda artan belirsizlikler, ticaret savaşları, göç hareketleri ve jeopolitik çatışmalar, iş dünyası üzerinde büyük tesirler yaratıyor.

Belirsizlik ortamında karar verme, dinamik bir ortamda iş yapma zaruriliği var. Bundan sonra değişim ve öngörülemezlik, iş ortamlarını yönetecek. Değişim döngüleri kısalacak, değişimin oynaklığı ise artacak. Bahis, bu zorlukları muazzam fırsatlara dönüştürmek. Bunun için de sahip olmamız gereken en kıymetli vasıf, esneklik. İş yapış formlarımızı ve yeteneklerimizi günün koşullarına uyarlamak. Zira en temel işimiz meçhullüğü yönetmek; bu ortamda karar alabilmek için en değerli gücümüz de dayanıklılığımız olacak.

Girişimcilik, sadece ferdî muvaffakiyete odaklanmamalıdır. Genç girişimcilere eğitimlerini tamamladıktan sonra iş tecrübesi kazanmalarını öneriyorum. Sorun çözme, sürdürülebilir iş modelleri geliştirme ve toplumsal yarar yaratma marifetlerini edinmek çok kıymetli.

27-Sizce başarılı ve başarısız iş nedir, kime/neye bağlıdır, işverene, vizyona, çalışana, konjonktüre ve daha öteki hangi faktörler sırasıyla kıymetlidir?
Bence hayatın gerçekliği, bize okulda öğretilenden çok daha farklı. Buna muvaffakiyet ve başarısızlık kavramları da dahil. Örneğin, okulda başarısız olmayı çok fazla öğretmezler. Herkesin güçlü ve zayıf tarafları olduğunu söylemezler. Aslında bu mevzularda farkındalık kazanmak, muvaffakiyetin anahtarı oluyor. Muvaffakiyet herkesten ve her şeyden çok kendinizle ilgili bir problem. Benim anlayışıma nazaran muvaffakiyet, bilinmeyen ve zorlayıcı alanlara adım atmakla geliyor. Konfor alanınızda kaldığınız sürece bunu öğrenemezsiniz.

Benim için en kıymetli başarısızlık, prestij kaybı olur. Bunu asla göze alamam. Para kaybedebilirsin, tekrar çalışıp birebirini yapmak için uğraşırsın. Lakin prestij kaybı ve insanların itimadının kaybedilmesinin çok önemli maliyeti var. Prestij ve itimat bir günde kaybedilir, ancak kırk yılda geri kazanılmaz.

Başarı da başarısızlık da insan için… Ben başarısızlıktan korkulması gerektiğini düşünmüyorum. Hatta yaşadığımız başarısızlıkları bir hadise olarak çalışanlarımızla paylaşıyoruz. Evvelden başarısızlık küçük düşmekle birebir algılanırdı, halbuki bugün bundan ders çıkarıp, bir tahsil, bir kazanım olarak görüp, daha düzgün şeyler yapmayı hedefleyen bir anlayış var. Ben de bu anlayışı yürekten benimsiyorum.

28-Siz trendleri yakından ve farklı kaynaklardan takip edebiliyorsunuz. 2025 yılı tekrar meçhullüğü yönetenlerin galip çıkacağı bir yıl olacak, dersek; 2025 size nazaran nasıl geçecek?
2025, işletmeler için adaptasyonun ve çevikliğin ön planda olduğu bir yıl olmaya devam edecek. Değişen ekonomik ve siyasi şartlar, sadece süratli hareket eden değil, tıpkı vakitte uzun vadeli düşünerek esnek stratejiler geliştirebilen tertiplerin başarılı olmasını sağlayacak.

Dijitalleşmenin ivme kazanmaya devam etmesi, yapay zeka ve bilgi analitiği üzere teknolojilerin yaygınlaşması, iş yapış biçimlerini dönüştürürken; sürdürülebilirlik maksatları de iş dünyasında temel bir öncelik haline geliyor. Bu iki alanın entegrasyonu, işletmelerin hem çevik hem de sorumlu bir biçimde büyümesini sağlayacak.

İş dünyasında muvaffakiyet, sırf mevcut trendlere ahenk sağlamakla sonlu kalmayıp, tıpkı vakitte geleceği şekillendirecek inovatif tahliller üretmekten geçiyor. Müşteri odaklı bir yaklaşım ise her zamankinden daha kritik. İnsanların beklentilerinin süratle değiştiği bir dünyada, empatiyle dinlemek ve şahsileştirilmiş tahliller sunmak fark yaratacak.

2025, sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve belirsizlik idaresi üzere üç temel dinamiğin belirleyici olduğu bir yıl olacak. Bu dinamikleri fırsata çevirebilen, hakikat vakitte hakikat kararlar alarak işini sağlam temellere oturtabilen şirketler, fark yaratmayı sürdürecek.

29-İbrahim Bey (ARE) vefat edeli 9 yıl oldu. Kale Grubu’nun geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz, daha farklı yapmak istediğiniz bir şey var mıydı? Hala var mı?
Bugün Kale Kümesi, 18 şirketi, 5.000’i aşkın çalışanı, binlerce tedarikçisi ve on binlerce müşterisiyle öyküsünü devam ettiriyor. Olağan Kümemize ait hayallerimizin bir sonu yok.

Bir yandan seramik ve yapı kimyasalları üzere klasik kesimlerde faaliyet gösteren, öbür yandan havacılık üzere yenilikçi büyüme alanlarına yatırım yapan bir grubuz. Bizde projelerin arkası gerisi hiç kesilmez. Bugün de tüm iş kollarımızda inovasyonu temel alan bir büyüme vizyonumuz var.

Bizim maksadımız, Kale Kümesi olarak Türkiye için yeni muvaffakiyet öyküleri üretmek… Türkiye’nin endüstride yapmayı arzuladığı teknolojik dönüşümün itici güçlerinden biri olmak istiyoruz.

Buradan hareketle şirketlerimizin bilgi ve bağlantı teknolojilerinin sunduğu imkanlardan en üst düzeyde yararlanarak, değişen müşteri muhtaçlık ve beklentilerinin odağında verimliliklerini, hizmet kalitelerini ve rekabet avantajlarını artırmalarını hedefliyoruz.

Kale Kümesi, kurulduğu günden bu yana Türkiye’nin endüstrileşmesinde kıymetli bir rol oynadı. Bilhassa seramik bölümünde ve havacılık sanayiinde öncü bir pozisyona gelinmesi için kümemizin gayreti ve katkıları bu bölümlerdeki ülkemizin muvaffakiyetinde kıymetli hissesi olduğunu düşünüyorum

Yatırımlarımızla ülke iktisadına paha yaratmaya, istihdam sağlamaya, bunun yanı sıra beşere dokunan çalışmalarımızı sürdürmeye, oluşturduğumuz müspet etkiyi büyütmeye çalışacağız.

Sürdürülebilirlik ve dijitalleşme alanında da yatırımlarımız devam ediyor. Farklı coğrafyalarda ve dallarda büyümek de gayelerimiz ortasında yer alıyor.

30-İş ne kadar vaktinizi alıyor? İş ömür istikrarını nasıl sağlıyorsunuz?
İşimin, günlük vaktimin çok değerli bir kısmını aldığı bir gerçek. İş ile ömür ortasındaki dengeyi sağlamak bugün herkes için sahiden sıkıntı bir durum. Lakin bu dengeyi kurmaya yönelik gayretim var.

Bu noktada dikkat ettiğim çok kıymetli bir nokta, merhum babamdan edindiğim bir tahsil çok uzun saatler çalışır lakin işle ilgili konuşmamız gereken hususları tartışmaları konuta sokmazdı. Ben de bugün mümkün olduğunca bu prensibi devam ettirmeye çalışıyorum.

31-Kişisel olarak sizi etkileyen bir kitap yahut makaleden bahseder misiniz?
Çok fazla kitap ve makale okuyorum. İş dünyasıyla ilgili genel trendleri takip ediyorum. Küresel yayınları okuyorum. Okuduklarımın birçoğu, sanata ve toplumsal sorumluluk projelerine olan yaklaşımımı şekillendiriyor. Örneğin, sürdürülebilirlik ve sanatın kesişim noktalarını ele alan bir yazı ya da yenilikçi kanıyı teşvik eden bir kitap, yeni fikirler üretmemde değerli bir ilham kaynağı oluyor. Bu birikim, projelerimize hem sanatsal hem de toplumsal katkı sağlamamızı mümkün kılıyor. Son 7-8 aydır okuduğum kitaplar ise; iş dünyası, toplumu şekillendiren genel trendler akımlar ve siyaset ile ilgili oldu. Etrafımızda gelişen olayları izlerken insan ister istemez merak ediyor ve okuma tercihlerini buna nazaran şekillendiriyor. O nedenle devir periyot farklı kitapları ve hususları okuyorum. Esasen takip ettiğim periyodik e – yayınlar da mevcut onları da izliyorum.

32-Aşureniz meşhurmuş. Rahmetin ve paylaşımın sembolü olarak tanımınızı alsak mı diyorum. Yemek yemeyi ve yapmayı seviyor musunuz? Konutta, mutfakta işteki disiplin devam ediyor mu?
Gerçek, lezzetli aşure yaparım. Çok özel bir tanımım yok, lakin içine neyi ne vakit katacağını bilmek kıymetlidir aşure pişirirken. Her yıl Aşure Günü’nde birkaç kazan dolusu aşureyi şahsen kendim pişirir, kendi ellerimle süslediğim tas tas aşureyi dostlarımla ve çalışanlarımızla paylaşmaktan keyifli olurum.

Bunun dışında mutfağa girip, ailem ve dostlarım için yemek yapmaktan büyük bir haz alırım. Yemek yaparken hem zihnimi boşaltıyorum hem de düşünme ve yeni fikirler üretme fırsatı buluyorum. Türk yemeklerini çok severim, lakin dünya mutfaklarına ilişkin yemekler de deniyorum. Mutfakta da disiplinliyimdir, dağınık değilimdir. Bazen reçeteye sadık kalmam; kendi tanımlarımı de deneyerek yemek yaparım.

33-Sizinle ilgili dışarıda yanlış bilinen ne var, düzeltmek ister misiniz? Bugüne kadar sorulmasını istediğiniz lakin sorulmayan bir soruyu kendini