Donald Trump idaresindeki ABD’nin 2025 prestijiyle yürürlüğe koyduğu yeni gümrük tarifeleri, global tedarik zincirlerinde derin ve çok katmanlı bir sarsıntıya neden oldu. Çin, Tayvan ve Avrupa’dan gelen yapay zeka, teknoloji ve otomotiv eserlerine yönelik yüzde 25 ile yüzde 104 ortasında değişen yeni vergiler, yapay zeka altyapısından oyun konsollarına, elektrikli araçlardan sunucu donanımlarına kadar birçok bölümü direkt etkiliyor.
Yarı iletkenler üzere birtakım kritik bileşenler vergiden muaf tutulsa da, bu çiplerin entegre edildiği kartlar, sistem bileşenleri ve son eserler yeni tarifelere tabi hale geldi. Sonuç olarak Nvidia, AMD ve Micron üzere çip üreticilerinden, Razer, Nintendo, Nissan ve Stellantis üzere en son eser üreticilerine kadar birçok şirket ya üretim faaliyetlerini durdurdu ya da stratejik revizyona gitti.
YAPAY ZEKA ALTYAPISI MALİYET BASKISI ALTINDA
ABD, bilhassa yapay zeka çiplerinde kullanılan yarı iletkenleri tarifelerden muaf tuttu. Fakat çiplerin yerleştirildiği GPU kartları, sunucu bileşenleri, data merkezi donanımları, soğutma sistemleri ve ağ altyapısı üzere tamamlayıcı ögeler bu kapsamın dışında bırakıldı.
Semianalysis’in baş analisti Dylan Patel, Nvidia’nın temel eserinin çip değil, çok bileşenli hızlandırıcı kartlar olduğunu hatırlatarak, “Kartlar tarife kapsamına giriyor olabilir. Bu da maliyetlerin önemli biçimde artmasına yol açabilir” dedi.
Nvidia CEO’su Jensen Huang ise üretimin bir kısmını ABD’ye kaydırmaya hazırlandıklarını açıkladı. Şirketin tedarik zincirinde esnekliğe dayalı yeni bir yapı kurmayı planladığı belirtiliyor. TSMC’nin (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company Ltd.) Arizona’da kurduğu 100 milyar dolarlık yeni tesis, bu dönüşümde kilit rol oynayacak.
ELEKTRONİK ÜRETİCİLERİ GERİ ÇEKİLİYOR: RAZER VE FRAMEWORK SATIŞLARI DURDURDU
ABD tarifelerinin en görünür tesirlerinden biri, son kullanıcıya dönük teknoloji eserlerinde yaşandı. Bilhassa Çin merkezli üretim yapan Razer ve Framework üzere dizüstü bilgisayar üreticileri, ABD pazarındaki satışlarını süreksiz olarak durdurdu.
Razer, Blade 16 modelinin ABD’de yapılandırılmasını askıya alırken, Framework birtakım modellerinin satışını büsbütün durdurdu. Buna rağmen Kanada üzere pazarlarda satışların sürüyor olması, tarifelerin sırf ABD’ye has tesirler doğurduğunu gösteriyor.
Benzer bir adım da Nintendo’dan geldi. Yeni kuşak oyun konsolu Switch 2’nin ABD’deki ön sipariş süreci süresiz ertelendi. Lakin şirketin 5 Haziran’daki global lansman planı değişmedi. Bu durum, gecikmenin üretim değil, fiyatlandırma ve pazarlama stratejilerinden kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Otomotivde sevkiyatlar durdu: Nissan ve Jaguar üretimi tekrar yapılandırıyor
Otomotiv bölümünde de misal bir tablo yaşanıyor. Infiniti (Nissan), Stellantis ve Jaguar Land Rover üzere markalar, ABD’ye yönelik üretim ve sevkiyatlarını süreksiz olarak durdurdu. Audi’nin ABD limanlarında araçlarını beklettiği, Nissan’ın ise üretimi farklı ülkelere kaydırmayı değerlendirdiği bildiriliyor.
Bu kararların zamanlaması, tarifelerle direkt alakalı. Her ne kadar birtakım şirketler resmi açıklama yapmasa da, alınan kararlar tarifelerin stratejik tesirini açıkça ortaya koyuyor. Bilhassa elektrikli ve hibrit araçlarda Çin’e olan modül bağımlılığı, yeni üretim planlarını mecburî kılıyor.
MİKROÇİPTEN RAFLARA: MALİYET DALGASI SON KULLANICIYI VURUYOR
Yapay zeka sistemlerinde yalnızca çip değil, onun çalışmasını sağlayan tüm sistem altyapısı risk altında. Soğutma sistemleri, güç dağıtımı, bilgi akışı ve sunucu sistemleri üzere ögeler ithalat vergilerine tabi tutulduğu için, üretim maliyetleri katlanıyor.
Micron Technology, bu gelişmeler üzerine ABD’ye yönelik eserlerinde fiyat artışı uygulayacağını duyurdu. Retym üzere yeni teşebbüsler ise, tarife yükünü tedarik zincirinin farklı kademelerine dağıtarak telafi etmenin yollarını arıyor.
Morgan Stanley analistlerine nazaran, yapay zeka yatırımları hala güçlü seyretse de, şirketler artık daha dikkatli hesaplamalar yapıyor. Yatırımın geri dönüşü, ünite maliyet ve karlılık üzere metrikler daha fazla ehemmiyet kazanırken, tarife baskısı bu hesapları olumsuz etkileyebilir.
