Uyuz, deride kaşıntı ve döküntülere neden olan bir deri enfeksiyonu olup, süratle yayılabilen ve rahatsızlık veren bir sıhhat problemidir. Her ne kadar uyuz, görünür belirtilere neden olsa da, yanlışsız tedavi ve tedbirlerle denetim altına alınabilir ve sona erdirilebiliyor. İşte uyuz hastalığı hakkında bilmeniz gerekenler…
UYUZ HASTALIĞI NEDİR?
Uyuz, ciltte kaşıntı ve döküntülere yol açan bir deri enfeksiyonudur. Tıp literatüründe “skabies” olarak da isimlendirilir. Uyuz, bir mikroskobik parazit olan Sarcoptes scabiei tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur. Bu parazit, cilt altına tüneller kazarak yumurtlar ve yaşar. Uyuz paraziti insanlara yakın temas yoluyla yayılır ve kaşıntı, kızarıklık, kabarcıklar, kabuklar ve döküntüler üzere semptomlara neden olur.
Uyuz, tedavi edilmezse, şiddetli kaşıntı ve enfeksiyona neden olabilir. Uyuz, bilhassa çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf şahıslar için daha önemli bir sorun olabilir.
UYUZ NASIL BULAŞIR?
Uyuz, ekseriyetle direkt cilt teması yoluyla bulaşır. Sarcoptes scabiei isimli mikroskobik parazit, cilt teması sırasında bir bireyden başkasına yahut hayvandan beşere bulaşabilir. Uyuz paraziti ekseriyetle aşağıdaki yollarla bulaşır:
Cilt Teması: En yaygın bulaşma yolu, enfekte bir şahısla direkt cilt temasıdır. Bu temas sırasında parazit bir bireyden başkasına geçebilir. Bilhassa yakın temas halinde olan beşerler, birebir yatakta yatanlar, aile üyeleri yahut cinsel teması olan şahıslar, uyuzun bulaşma riski daha yüksektir.
Paylaşılan Şahsî Eşyalar: Enfekte bireylerin kullanmış olduğu yahut temas ettiği şahsî eşyalar (örneğin, giysi, havlu, yatak örtüsü) uyuz parazitini taşıyabilir ve öbür bireylere bulaşabilir.
Toplu Ömür Alanları: Uyuz, toplu ömür alanlarında (örneğin, hapishaneler, askeri birlikler, okullar, bakımevleri) kolaylıkla yayılabilir, zira beşerler ortasındaki yakın temas daha sık yaşanır ve ferdî eşyaların paylaşımı yaygındır.
Hayvanlardan İnsanlara Bulaşma: Makul Sarcoptes scabiei çeşitleri, köpekler, kediler ve öteki hayvanlarla temas eden insanlarda süreksiz uyuz enfeksiyonlarına neden olabilir. Fakat bu cins bulaşma, beşerler ortasındaki bulaşma kadar sık değildir.
UYUZ BELİRTİLERİ NELER?
Uyuzun belirtileri çoklukla enfeksiyonun başlangıcından itibaren birkaç hafta içinde ortaya çıkar. Belirtiler şahıstan şahsa farklılık gösterebilir, lakin yaygın uyuz belirtileri aşağıda sıralanmıştır:
Şiddetli Kaşıntı: Uyuzun en bariz belirtisi şiddetli kaşıntıdır. Kaşıntı, bilhassa geceleri yahut sıcak su temasından sonra artar. Kaşıntı, bedenin farklı bölgelerinde hissedilebilir.
Cilt Döküntüleri: Uyuz enfeksiyonu, ciltte döküntülere yol açar. Bu döküntüler ekseriyetle kabarcıklar, kabuklar, kızarıklık yahut kabarcıklar biçiminde olabilir. Döküntüler parazitin tünellerinin etrafında ağırlaşabilir.
Tüneller: Uyuz paraziti cilt altında tüneller kazarak yol alır. Bu tüneller ince gri yahut siyah çizgiler olarak görülebilir ve sıklıkla ciltte bariz hale gelir.
Cilt İrritasyonu: Kaşımak nedeniyle ciltte tahriş, kızarıklık ve hatta enfekte olmuş bölgeler olabilir.
Ciltte Yoğunlaşma: Norveç uyuzu denilen şiddetli bir uyuz çeşidi, ciltte kalınlaşma, pullanma ve kabuklanmaya yol açabilir.
Cilt Enfeksiyonları: Uyuz enfeksiyonu cilt bütünlüğünü bozabilir ve bu, bakteriyel enfeksiyon riskini artırabilir.
Uyuz enfeksiyonu sıklıkla parmak ortaları, bilekler, dirsekler, koltuk altları, cinsel organlar, kalça, göğüs uçları ve ayak tabanları üzere cildin ince bölgelerinde başlar. Lakin parazit bedende rastgele bir yerde enfeksiyon oluşturabilir.
UYUZ NASIL GEÇER?
Uyuz hastalığının tedavisi çoklukla uyuz parazitini öldürmek emeliyle ilaçlar kullanılarak yapılır. Tedavi, enfeksiyonun şiddetine, bireyin yaşına ve sıhhat durumuna bağlı olarak değişebilir. İşte uyuz hastalığının nasıl geçtiğine dair temel bilgiler:
İlaç Tedavisi: Uyuzun tedavisi için reçete edilen özel kremler yahut losyonlar kullanılır. En yaygın olarak kullanılan ilaçlar permetrin yahut ivermektin içerir. Bu ilaçlar ciltteki uyuz parazitini öldürürler.
İlaç Uygulama: İlaçlar cilde uygulanır ve çoklukla bedenin tamamına yahut muhakkak enfekte bölgelere uygulanır. İlacın kullanım talimatlarına tam olarak uyulmalıdır.
Aile ve Yakın Temaslılar: Uyuzun bulaşma riskini azaltmak için enfekte kişinin aile üyeleri ve yakın temaslıları da tedavi edilmelidir, zira enfekte kişi temas etmeden bulaşabilir.
Kişisel Eşyalar: Enfekte kişinin kullandığı ferdî eşyalar, yatak örtüleri, giysiler ve havlular sık sık yıkanmalı yahut temizlenmelidir.
Cinsel Temas: Uyuz cinsel temasla bulaşabilir, bu nedenle enfekte bireylerin cinsel partnerleri de tedavi edilmelidir.
Tekrarlayan Tedavi: Kimi durumlarda, uyuz tedavisi tek bir tedavi ile tamamlanmaz ve birkaç hafta sonra tekrar tedavi gerekebilir. Tedavinin tesirli olduğunu ve uyuz parazitlerinin öldüğünü belirlemek için hekiminizin önerdiği biçimde takip muayenelerine gitmek değerlidir.
UYUZ TEDAVİSİ NASILDIR?
Uyuz, uyuz parazitini öldürmek için ilaç tedavisi kullanılarak tedavi edilebilen bir deri enfeksiyonudur. Uyuzun tesirli bir biçimde tedavi edilmesi için aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
Tanı: Öncelikle, bir sıhhat profesyoneli uyuz tanısı koymalıdır. Bu çoklukla klinik belirtiler ve uyuzun karakteristik döküntüleri göz önüne alınarak yapılır.
İlaç Tedavisi: Uyuzun tedavisi için reçete edilen ilaçlar kullanılır. İlaçların en önemli iki çeşidi vardır: permetrin ve ivermektin. İlaçlar, ciltteki uyuz parazitini öldürerek enfeksiyonu tedavi ederler.
İlaç Uygulama: İlaçlar, tüm bedene yahut belli enfekte bölgelere uygulanır. İlaç kullanım talimatlarına dikkatle uyulmalıdır. İlaçların uygulanması sırasında cilt pak ve kuru olmalıdır.
Vücudu Temizlemek: İlaç uygulamasının akabinde, cilt temizlenmelidir. Bilhassa yatak örtüleri, giysiler, havlular ve şahsî eşyalar sık sık yıkanmalıdır. Bu, uyuz parazitlerinin mevtini ve yayılmasını önler.
Aile ve Yakın Temaslıların Tedavisi: Enfekte kişinin aile üyeleri ve yakın temaslıları da uyuzun bulaşma riskini azaltmak için tedavi edilmelidir. Aile içi bulaşma sık görülen bir durumdur.
Tekrarlayan Tedavi: Birtakım durumlarda, uyuz tedavisi tek bir tedavi ile tamamlanmaz. Birkaç hafta sonra yine tedavi gerekebilir. Hekiminiz, tedavi sürecini izlemek için takip muayeneleri önerebilir.
Semptomların İzlenmesi: Tedavi sonrasında semptomlar izlenmelidir. Kaşıntı ve döküntüler vakitle azalır ve düzgünleşir. Şayet semptomlar devam ederse yahut kötüleşirse, doktora başvurmak değerlidir.
