Bir güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş ortasından geçip, Güneş ışığının tamamının yahut bir kısmının Dünya’ya ulaşmasını engellediğinde meydana gelir. Bu hizalanma, Ay’ın Dünya üzerine bir gölge düşürmesine ve bizim güneş tutulması olarak gözlemlediğimiz olayı oluşturmasına neden olur. Üç ana güneş tutulması tipi vardır:
Tam Güneş Tutulması: Ay, Güneş’i büsbütün örttüğünde ve Dünya’nın belli bir bölgesine umbra olarak bilinen gölgeyi düşürdüğünde meydana gelir. Tam güneş tutulması sırasında, gökyüzü gece üzere karanlıklaşır ve Güneş’in dış atmosferi olan korona görünür hale gelir.
Parçalı Güneş Tutulması: Bu cinste, Güneş’in yalnızca bir kısmı Ay tarafından örtülür. Umbra Dünya’ya ulaşmaz, bunun yerine Güneş’in bir kısmı hala parlamaya devam ederken, geri kalan kısmı Ay tarafından örtülür.
Halkalı Güneş Tutulması: Ay, Dünya’dan çok uzakta olduğu için Güneş’i büsbütün kapatamaz. Sonuç olarak, “ateş çemberi” olarak bilinen Güneş’in bir halkası Ay’ın etrafında görünür.
Güneş tutulmaları, sadece Dünya’nın muhakkak yerlerinden gözlemlenebilir ve birkaç dakika sürer.
AY TUTULMASI: DÜNYA GÜNEŞ IŞIĞINI ENGELLER
Bir ay tutulması, Dünya Güneş ile Ay ortasına girip, Ay üzerine bir gölge düşürdüğünde meydana gelir. Güneş tutulmalarının tersine, ay tutulmaları, Ay’ın ufukta olduğu her yerden görülebilir. Üç ana ay tutulması tipi vardır:Tam Ay Tutulması
: Ay’ın tamamı Dünya’nın gölgesinin en karanlık kısmı olan umbra’dan geçtiğinde meydana gelir. Tam ay tutulması sırasında Ay çoklukla kızıl bir renge bürünür ve bu nedenle “kanlı ay” olarak isimlendirilir.
Parçalı Ay Tutulması: Bu cinste, Ay’ın yalnızca bir kısmı Dünya’nın umbra’sına girer, geri kalan kısmı ise Dünya’nın daha hafif gölgesi olan penumbra’da kalır.
Penumbral Ay Tutulması: Ay, Dünya’nın penumbra’sından geçtiğinde meydana gelir ve Ay’ın yüzeyinde sadece hafif bir kararma olur, bu çoklukla fark edilmesi güç bir durumdur.
Ay tutulmaları, güneş tutulmalarına nazaran daha yaygındır ve birkaç saat sürebilir.
TEMEL FARKLILIKLAR: GÖRÜLEBİLİRLİK VE SIKLIK
Güneş ve ay tutulmaları ortasındaki farkların başında görülme biçimleri ve sıklıkları gelir. Güneş tutulmaları, sırf Dünya’nın muhakkak bölgelerinden gözlemlenebilir ve görece kısa müddetli olup, sadece birkaç dakika sürer. Buna karşılık, ay tutulmaları, Ay’ın ufukta olduğu her yerden görülebilir ve birkaç saat sürebilir. Bir öteki kıymetli fark, güneş tutulması sırasında gölgeyi Dünya üzerine Ay düşürürken, ay tutulması sırasında gölgeyi Ay üzerine Dünya’nın düşürmesidir. Güneş tutulmaları, Güneş’in büsbütün yahut kısmen örtülmesiyle daha dramatik olaylar olurken, ay tutulmaları Ay’ın kısmi kararması ve kızarmasıyla karakterizedir.
