Hayati organlarımızdan biri olan karaciğerin birçok fonksiyonu bulunuyor. Sindirime yardımcı safrayı üretip, protein üretimi yapar, pıhtılaşma faktörlerini üretir ve besinlerin güce dönüşmesinde rol oynar. Bunlar karaciğerin vazifelerinden yalnızca birkaçı. Karaciğer hakikat çalışmadığı takdirde bedendeki birçok değerli fonksiyonda de aksama meydana geliyor. Pekala, karaciğerin yanlışsız çalışması ve yağlanmaması için neler yapmalıyız? Karaciğer yağlanması belirtileri nelerdir, neden olur?
KARACİĞER YAĞLANMASI NEDİR?
Yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerde çok fazla yağ birikmesinin neden olduğu bir hastalıktır. Sağlıklı karaciğerde de bir ölçü yağ olabilir. Yağ ölçüsü, karaciğer yükünün yüzde 5 -10’unu geçerse sorun haline gelir. Karaciğer yağlanması alkole bağlı olan (alkolik karaciğer yağlanması) ve alkole bağlı olmayan (non-alkolik karaciğer yağlanması) olarak ikiye ayrılır.
Alkolik karaciğer yağlanması erişkinlerin yüzde 5’inde görülmektedir. Alkole bağlı olmayan karaciğer hastalığı ise toplumda daha sık görülmekte olup Türkiye için kesin sayı bilinmese de ABD’deki üzere 3 şahıstan birinde görüldüğü varsayım edilmektedir.
Karaciğer yağlanması dünyada toplumun yaklaşık yüzde 25’ini etkilemektedir. Türkiye’de görülme sıklığının ise yüzde 30 olduğu kestirim edilmektedir. Obezite-aşırı kilo, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, hipertansiyon, insülin direnci, polikistik over sendromu üzere hastalıklar non-alkolik karaciğer yağlanmasına sebep olmaktadır.
Karaciğer yağlanması da insülin direnci, şeker hastalığı, obezite, kolesterol yüksekliği, tansiyon yüksekliği, kalp-damar hastalıkları üzere hastalıklara taban hazırlar. Bu hastalıklarla birbirlerini tetiklerler, ortalarında kısır döngü vardır
Çok süratli kilo vermek de karaciğer yağlanması yapar. O nedenle çok süratli kilo vermeyi değil sağlıklı kilo vermeyi hedeflemeliyiz. Birtakım ilaçlar da karaciğer yağlanmasına sebep olabilmektedir. Amiodaron, tamoksifen, tetrasiklin, diltiazem bunlardan bazılarıdır.
Karaciğer yağlanması ilerledikçe, steatohepatit (karaciğer iltihabı) sonrasında siroza neden olmaktadır. Siroz durumu ilerledikçe karaciğer yetmezliğine ve/veya karaciğer kanserine sebep olabilmektedir.
KARACİĞER YAĞLANMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Karaciğer yağlanması olan hastaların birçoklarında hiçbir şikâyet yoktur. Hayatlarını olağan sürdürürler. Ta ki siroz gelişene kadar. O nedenle bir şikayetimizin olmaması karaciğerimizde her şeyin yolunda gittiği manasına gelmez.
Hastanın tıbbi hikayesi, kan analizleri ve karaciğer görüntülemeleri (ultrason, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme, transientelastografi) ile teşhis konulur. Kimi durumlarda karaciğer biyopsisi gerekebilir.
Siroz gelişince halsizlik, iştahsızlık, bulantı, zayıflama, sarılık, karın ve bacaklarda ödem üzere şikayetler gelişebilir.
Son periyoda kadar belirti vermediği için üstte saydığımız hastalıklar varsa ve/veya fazla kilo varsa karaciğer yağlanması olma ihtimali yüksektir. Bu kümedeki şahısların doktorlarıyla görüşmeleri gerekir.
KARACİĞER YAĞLANMASINDAN NASIL KORUNABİLİRİZ?
Karaciğer yağlanması için hususa ait İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Burak Can, “Karaciğer yağlanmasından korunmak istiyorsak öncelikle ömür biçimimize dikkat etmeliyiz. Korunmak için yaptıklarımızla tedavi maksadıyla yapacaklarımız aşağı üst emsal şeyler. Beslenmemize dikkat etmeli, sağlıklı beslenmeliyiz. Hareketli olmalı nizamlı spor yapmalıyız. Alkolden mümkün olduğunca uzak durmalıyız. Fazla kilolardan kurtulmalıyız. Şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, metabolik sendrom, hipertansiyon, uyku apne sendromu, hipotiroidi, insülin direnci üzere durumlar kâfi halde tedavi edilmeli. Hekimimizin bu hastalıklar için yazdığı ilaçları nizamlı kullanmalıyız” tabirlerine yer verdi.
