ABD Başkanı, 2 Nisan’da onlarca ülkeyi maksat alan sert ve “karşılıklılık aslına dayalı” olarak isimlendirilen yeni gümrük vergilerini açıkladı.
Bu vergilerden birçoğu şu an için askıya alındı. O vakitten bu yana Trump, Birleşik Krallık, Vietnam, Japonya ve Avrupa Birliği dahil olmak üzere birtakım partnerlerle kimi tarife oranlarını düşüren anlaşmalar da duyurdu.
Ancak arabalar ve çelik üzere birtakım özel eserler, Washington tarafından sektör bazlı yüksek tarifelerle gaye alındı ve ABD’nin ortalama gümrük vergisi oranı neredeyse bir yüzyılın en yüksek düzeyine ulaştı.
Vergiler sonuç olarak, yurt dışından mal getiren Amerikan şirketleri tarafından ödeniyor. Bütün bunların tesiri BBC’nin haberine nazaran hem ABD hem de küresel ekonomi üzerinde farklı hallerde hissediliyor.
ABD İÇİN DAHA ÇOK GÜMRÜK GELİRİ
Yale Üniversitesi’ndeki Bütçe Laboratuvarı’nın kestirimine nazaran, 28 Temmuz 2025 prestijiyle ABD’nin ithalata uyguladığı ortalama fiili tarife oranı yüzde 18.2’ye ulaştı. Bu, 1934’ten bu yana görülen en yüksek oran.
Bu oran, Donald Trump’ın vazifeye dönmesinden evvel, 2024’te yalnızca yüzde 2.4’tü.
Bu büyük artış, ABD hükümetinin gümrük gelirlerinde de keskin bir artış manasına geliyor.
HAZİRAN’DA 28 MİLYAR DOLAR
Resmi ABD bilgilerine nazaran, Haziran 2025’te gümrük vergilerinden elde edilen gelir 28 milyar dolara ulaştı. Bu, 2024’teki aylık gelirlerin üç katı.
2035’E KADAR 2.5 TRİLYON DOLAR
ABD Kongre Bütçe Ofisi (CBO), Haziran ayında yaptığı bir açıklamada, 6 Ocak ile 13 Mayıs 2025 tarihleri ortasında uygulamaya konan yeni tarifelere bağlı olarak, bu ek gümrük gelirlerinin 2035 yılına kadar olan 10 yıllık müddette ABD hükümetinin toplam borçlanmasını 2.5 trilyon dolar azaltacağını öngördü.
Ancak CBO, tarifelerin ABD iktisadının büyüklüğünü, tarifesiz senaryoya kıyasla küçülteceğini de belirtti.
Ayrıca, bu vergilerden sağlanan ek gelirlerin, Trump idaresinin önümüzdeki on yıldaki vergi indirimleri nedeniyle kaybedeceği gelirleri telafi edemeyeceği öngörülüyor.
ABD DIŞ TİCARET AÇIĞINDA BÜYÜME
Donald Trump, ülkelerle ortasındaki dış ticaret açıklarını, başka ülkelerin ABD’den daha fazla mal satması ve daha az mal alması nedeniyle Amerikan çıkarlarının ziyan gördüğüne dair bir delil olarak görüyor.
Vergilerin münasebetlerinden biri, ithalatı azaltarak ve başka ülkeleri Amerikan mallarına olan pürüzleri düşürmeye zorlayarak bu dengesizliği düzeltmek.
ABD’DE STOKLAR ARTTI
Ancak şimdiye kadar Trump’ın ticaret savaşının öne çıkan tesirlerinden biri, ABD’nin mal ithalatını artırmak oldu.
Bunun nedeni, ABD’li firmaların tarifeler uygulanmadan evvel stok yaparak vergi ödemekten kaçınmak istemesiydi.
Bu ortada ABD ihracatı sırf sonlu bir artış gösterdi.
Sonuç olarak, ABD’nin mal ticaret açığı azalmadı, bilakis büyüdü.
Mart 2025’te 162 milyar dolarla rekor düzeye ulaştıktan sonra Haziran’da 86 milyar dolara geriledi.
Stoklamanın yarattığı çarpıklık vakitle ortadan kalkacak olsa da, uzun vadede birçok ekonomist Trump idaresinin toplam dış ticaret açığını azaltmakta zorlanacağını düşünüyor.
Çünkü bu açığın temel olarak öbür ülkelerin haksız ticaret uygulamalarından değil, ABD iktisadının yapısal dengesizliklerinden, yani ülke genelinde harcamaların üretimi daima aşmasından kaynaklandığını savunuyorlar.
ÇİN, ABD’YE DAHA AZ İHRACAT YAPIYOR
Trump, Çin’e karşı cezalandırıcı gümrük tarifeleri uyguladı. Bunlar bir orta yüzde 145’e kadar çıktı.
Şu anda yüzde 30’a düşmüş olsa da bu ticaret tansiyonunun Çin’in ABD ile olan ticaretine tesiri büyük oldu.
2025’in birinci altı ayında Çin’in ABD’ye ihracatı, 2024’ün tıpkı devrine kıyasla yüzde 11 azaldı.
Buna karşılık Çin’in öteki ticaret partnerlerine ihracatı arttı, bu da Çinli firmaların öteki ülkelerde müşteri bulabildiğini gösteriyor.
Çin’in bu yıl Hindistan’a yaptığı ihracat geçen yıla nazaran yüzde 14, AB’ye yüzde 7, Birleşik Krallık’a ise yüzde 8 arttı.
Trump idaresi, Çinli firmaların Çin mallarına uygulanan tarifeleri aşmak için Güneydoğu Asya’da yeni üretim tesisleri kurup, orada üretilen bitmiş eserleri ABD’ye ihraç etmesinden tasa duyuyor.
Bu tıp “tarife atlama” (tariff jumping) uygulamaları Trump’ın birinci periyodunda Çin güneş panellerine tarife koyduğunda da görülmüştü. Birtakım ekonomistler, Çin’in ASEAN ülkelerine yaptığı ihracattaki artışın tıpkı fenomenle bağlı olabileceğini düşünüyor.
YENİ TİCARET ANLAŞMALARI
Bazı ülkeler, Trump’ın ticaret savaşına kendi manilerini yükselterek değil, diğer ülkelerle ticari münasebetlerini derinleştirerek cevap verdi. Birleşik Krallık ve Hindistan, üç yıldır müzakere ettikleri bir ticaret muahedesini imzaladı.
Norveç, İzlanda, İsviçre ve Lihtenştayn’dan oluşan Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), Latin Amerika’daki Mercosur bloğuyla yeni bir ticaret muahedesi tamamladı. AB, Endonezya ile yeni bir muahede üzerinde ilerliyor.
Kanada, ASEAN ile özgür ticaret mutabakatı mümkünlüğünü araştırıyor. ABD ile Çin ortasındaki ticaretin zayıflamasından kimi ülkeler de yarar sağladı.Çin uzun müddettir ABD’den büyük ölçülerde soya fasulyesi ithal ediyordu; bunlar 440 milyon domuzu için yem olarak kullanılıyordu.
Ancak son yıllarda Pekin, ABD yerine Brezilya’dan soya alımına yöneldi. Bu eğilimin, Trump’ın son ticaret savaşı ve Pekin’in ABD tarım eserlerine uyguladığı misilleme tarifeleriyle hızlandığı düşünülüyor.
Haziran 2025’te Çin, Brezilya’dan 10.6 milyon ton soya fasulyesi ithal etti. ABD’den ise sırf 1.6 milyon ton.
Trump’ın birinci periyodunda Çin, ABD soya fasulyesine misilleme tarifeleri uyguladığında, idare Amerikan çiftçileri direkt sübvansiyonlarla telafi etmek zorunda kalmıştı.
ABD’DE TÜKETİCİ FİYATLARI ARTMAYA BAŞLADI
Ekonomistler, Trump’ın tarifelerinin ithalatı pahalılaştırarak ABD’de fiyatların artmasına neden olacağı konusunda uyarıyor.
Haziran ayı için açıklanan resmi enflasyon oranı yüzde 2.7 oldu. Bu oran, Mayıs’taki yüzde 2.4’ten biraz daha yüksek olsa da Ocak’taki yüzde 3 düzeyinin altında kaldı.
Yılın birinci aylarında yapılan stoklamalar, perakendecilerin bu artışı fiyatlara yansıtmadan tolere etmelerini sağladı.
Ancak ekonomistler, son açıklanan resmi datalarda tarifelerin artık tüketici fiyatlarını etkilemeye başladığına dair işaretler görüyor.
Beyaz eşyalar, bilgisayarlar, spor ekipmanları, kitaplar ve oyuncaklar üzere kimi ithal eserlerde Haziran ayında dikkat cazibeli fiyat artışları yaşandı.
Harvard Üniversitesi’nin Fiyatlandırma Laboratuvarı’nda araştırmacılar, dört büyük ABD perakendecisinin çevrimiçi bilgilerini kullanarak 2025 tarifelerinin tesirlerini gerçek vakitli inceliyor. Bulgularına nazaran, ithal eserlerin ve tarifelerden etkilenen yerli eserlerin fiyatları, tarifelerden etkilenmeyen yerli eserlere kıyasla daha süratli artış gösteriyor.
