Yenidoğan bebekler için, birtakım genetik yahut metabolik hastalıkların erken teşhisi için yenidoğan taraması yapılır. Bu süreçlerden biri de topuk kanıdır. Bebek doğduktan sonra birinci 5 gün içinde alınan topuk kanı, Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan programda yer almakta ve yenidoğan bebeklerin yüzde 99’una uygulanmıştır. Yanı sıra kimi aileler imza vererek topuk kanı uygulamasını reddedebiliyor.
TOPUK KANI NEDEN ALINIR?
Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan bildiride topuk kanı uygulamasına ait şu tabirlere yer verilmiştir:
“Doğan her bebeğin Fenilketonüri, Konjenital Hipotiroidi, Kistik Fibrozis, Biyotinidaz Eksikliği, Konjenital Adrenal Hiperplazisi tarafından taranması değerlidir. Ayrıyeten alınan tıpkı kan ile 09 Mayıs 2022 tarihi itibariyle Spinal Müsküler Atrofi (SMA) taraması da yapılmaktadır. Yapılan bu taramalar sayesinde, bu hastalıklar nedeniyle oluşabilecek, geri dönüşümü olmayan hasarlar engellenebilmekte yahut tesirleri azaltılabilmektedir. Bebeğinizde bu hastalıkların olup olmadığının araştırılması için topuk kanı örneğinin alınması gerekmektedir.
Bakanlığımız, topuk kanı taramasına eklenebilecek ve çocuklarımızın hayatını olumlu istikamette etkileyecek diğer hastalıkların tarama programına dahil edilmesi için bilim heyetleri ile çalışmalar yürütmektedir.”
TOPUK KANI ZARURÎ MU?
Topuk kanı uygulaması, Sağlık Bakanlığı programında yer almakta ve her yenidoğana rutin olarak uygulanmaktadır. Bakanlıkça zarurî tutulmaktadır. Yanı sıra, isimli bir mecburilik bulunmaz. Uygulamayı reddeden ailelerin, resmi bir form doldurup imza atması gerekmektedir.
TOPUK KANI İLE NEYE BAKILIYOR?
Topuk kanıyla teşhis edilebilen hastalıklar şunlardır:
- Fenilketonüri
- Galaktozemi
- SMA
- Konjenital hipotiroidi
- Kistik fibrozis
- Orak hücreli anemi
- Akçaağaç şurubu idrar hastalığı
- Biyotinidaz eksikliği
- Konjenital adrenal hiperplazisi
TOPUK KANI ALINMAZSA NE OLUR?
Topuk kanı ile üstte açıklanan genetik ve metabolik hastalıklar teşhis edilir. Topuk kanı alınmazsa, hastalığın mevcut olması halinde erken teşhis ihtimali geride kalır.
TOPUK KANI NEDEN TARTIŞILIYOR?
Topuk kanının bebeğe ziyanı yoktur. Erken teşhis için uygulanmaktadır. Lakin tarama testleri kesin teşhis sağlamaz. Hekimler topuk kanı taraması ile ileri tetkik gerektiren olağandışı durumları belirler ve aileleri bu doğrultuda yönlendirir. Topuk kanı almanın çocuğun Anayasa ile korunan hayat ve sıhhat hakkı üzerinde yapacağı olumlu sonuçlarının tıbbi otoritelerce ispatlanmamış olması ve mümkün bir teşhis ve tedavinin de tıp otoritelerince hala tartışmalı olduğu söz edilmektedir. Fakat uygulama, Sıhhat Bakanlığınca mecburî kılınmakta ve değerine dair çeşitli bilgilendirmeler yapılmaktadır. Topuk kanı taramasının genetik hastalıkların teşhisinde kilit rol oynadığı belirtilmiştir.
