Bipolar bozukluk, çoklukla ergenlikten erken yetişkinlik periyoduna kadar ortaya çıkabilir ve ömür uzunluğu devam edebilir. Genetik yatkınlık, ailede bipolar bozukluk hikayesi olan bireylerde riski artırabilir. Beyin kimyasındaki dengesizlikler, hormonal değişiklikler ve çevresel gerilim faktörleri de bu durumun ortaya çıkmasında tesirli olabilir.
BİPOLAR BOZUKLUK NEDİR?
Bipolar bozukluk, kişinin ruh halinde çok yükselmelerden (mani) çöküşlere (depresyon) ve tekrar yükselmelere dönüşen ve aralıklarda olağan his durum devirleri bulunan dalgalanmalar yaşadığı bir ruhsal bozukluktur. Bipolar bozukluk, kişinin günlük hayatını, münasebetlerini ve iş hayatını değerli ölçüde etkileyebilir.
Bipolar bozukluğun iki ana tipi vardır:
Bipolar I bozukluk: Bu tipte, kişi en az bir hafta süren yahut hastaneye yatış gerektiren bir mani periyodu yaşar.
Bipolar II bozukluk: Bu tipte, kişi en az bir hafta süren bir hipomani periyodu ve en az iki hafta süren bir depresif periyot yaşar.
BİPOLAR BOZUKLUK BELİRTİLERİ NELER?
Bipolar bozukluk belirtileri, mani, depresyon ve hipomani periyotları boyunca değişiklik gösterir. Bipolar bozukluğun belirtileri şunları içerebilir:
Mani Periyodu Belirtileri:
Aşırı güç ve uyarılma hali
Aşırı optimistlik yahut abartılı özgüven
Hızlı fikir ve konuşma
Az gereksinim duyulan uyku
Hareketlilikte artış, huzursuzluk
Dikkat eksikliği ve odaklanma zorluğu
Sorumsuz davranışlar, riskli kararlar alma
İrritabilite
Depresyon Periyodu Belirtileri:
Düşük güç seviyeleri
İlgi kaybı ve zevk alamama
Uyku sisteminde değişiklikler (uykusuzluk yahut çok uyuma)
İştah değişiklikleri, kilo kaybı yahut kilo artışı
Düşük özgüven ve değersizlik duyguları
Suçluluk duyguları
Konsantrasyon zorlukları
Ölüm yahut intihar düşünceleri
Hipomani Periyodu Belirtileri:
Hafif manik belirtiler
Daha az şiddetli, fakat daima yüksek güç seviyeleri
Aktivite seviyesinde artış
Daha fazla konuşma ve süratli niyet akışı
Yatmadan evvel daha az uyku ihtiyacı
Odaklanma güçlüğü
Bipolar bozukluğu olan bireyler çoklukla mani, hipomani ve depresyon periyotları ortasında dalgalanmalar yaşarlar. Bu belirtiler, kişinin günlük ömrünü, işini, okulunu yahut bağlarını etkileyebilir. Bipolar bozukluk tanısı, bir sıhhat profesyoneli tarafından kapsamlı bir kıymetlendirme sonucunda konulur. Tedavi ekseriyetle ilaçlar (örneğin, his durum düzenleyiciler) ve psikoterapiyi içerir.
BİPOLAR BOZUKLUK SEBEPLERİ NELER?
Bipolar bozukluğun kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel faktörler ve beyin kimyasındaki değişikliklerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Genetik faktörler
Bipolar bozukluk, en güçlü kalıtsal transferin olduğu psikiyatrik durumlardan biri olarak kabul edilir. Bipolar bozukluğu olan bireylerin birinci derece akrabalarında, bu bozukluğa yakalanma riski ortalama olarak topluma nazaran 10 kat daha fazladır.
Çevresel faktörler
Stresli ömür olayları, bipolar bozukluğun ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Örneğin, yakın bir aile üyesinin vefatı, boşanma, iş kaybı yahut travmatik bir olay, bipolar bozukluk belirtilerini başlatabilir yahut kötüleştirebilir.
Beyin kimyasındaki değişiklikler
Bipolar bozuklukta, beyindeki dopamin ve serotonin üzere nörotransmitterlerin seviyelerinde değişiklikler olduğu düşünülmektedir. Bu nörotransmitterler, ruh hali, his düzenlemesi ve motivasyon üzere fonksiyonlardan sorumludur.
Bipolar bozukluğun kesin nedenleri şimdi tam olarak anlaşılamamıştır. Fakat, bu faktörlerin bir kombinasyonunun, hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
Bipolar bozukluk, hakikat tedavi ile denetim altına alınabilir ve kişinin olağan bir ömür sürmesine imkan tanıyabilir. Lakin, hastalık tekrarlayabilir ve tedaviyi bırakmak semptomların yine ortaya çıkmasına neden olabilir.
Bipolar bozukluk belirtileri yaşıyorsanız, bir ruh sıhhati uzmanına başvurmanız kıymetlidir. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın olumsuz tesirlerini azaltmaya yardımcı olabilir.
BİPOLAR BOZUKLUK TEDAVİSİ NASIL?
Bipolar bozukluk tedavisi, ilaç ve psikoterapinin bir kombinasyonunu içerebilir.
İlaç tedavisi
İlaç tedavisi, bipolar bozukluk semptomlarını denetim altına almak için en tesirli yoldur. İlaçlar, mani ve depresyon belirtilerini azaltmaya yardımcı olur.
Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan ilaçlar şunlardır:
Duygu durum dengeleyiciler: Bu ilaçlar, mani ve depresyon semptomlarını denetim etmeye yardımcı olur. Lityum, valproat ve karbamazepin, bipolar bozukluk tedavisinde yaygın olarak kullanılan his durum dengeleyicilerdir.
Antipsikotikler: Bu ilaçlar, mani periyodunda görülen psikotik belirtileri denetim etmeye yardımcı olur. Haloperidol, olanzapin ve risperidon, bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan antipsikotiklerdir.
Antidepresanlar: Bu ilaçlar, depresyon periyodunda görülen belirtileri denetim etmeye yardımcı olur. Lakin, antidepresanların bipolar bozuklukta tek başına kullanılması, mani atağına neden olabileceğinden önerilmez.
Psikoterapi
Psikoterapi, bipolar bozukluğu olan bireylerin hislerini yönetmeyi ve gerilimle başa çıkmayı öğrenmelerine yardımcı olur. Psikoterapi, ilaç tedavisi ile birlikte uygulandığında, hastalığın semptomlarını denetim altında tutmaya yardımcı olur.Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan psikoterapi tipleri şunlardır:
Bilişsel davranışçı terapi (BDT):
BDT, şahısların olumsuz niyetlerini ve davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olur.
Aile terapisi: Aile terapisi, bipolar bozukluğu olan bireylerin ailelerinin, hastalığın semptomlarını anlamalarına ve başa çıkmalarına yardımcı olur.
Grup terapisi: Küme terapisi, bipolar bozukluğu olan bireylerin, öteki hastalarla tecrübelerini paylaşmalarına ve dayanak almalarına yardımcı olur.
Bipolar bozukluk tedavisi, kişinin kişisel gereksinimlerine nazaran planlanır. Tedavi, ekseriyetle uzun periyodik bir süreçtir ve nizamlı takip gerektirir.
Bipolar bozukluk tedavisinde dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
İlaçların nizamlı olarak kullanılması kıymetlidir. Tedavi planını hekiminizle birlikte takip edin ve rastgele bir değişiklik yapmaktan evvel kesinlikle hekiminize danışın. Stresli hayat olaylarını yönetmek için sağlıklı başa çıkma düzenekleri geliştirin. Bipolar bozukluk, gerçek tedavi ile denetim altına alınabilir ve kişinin olağan bir hayat sürmesine imkan tanıyabilir.
Destekleyici bir toplumsal ağ oluşturun.
