CHP’de Özgür Özel idaresinin misyona geldiği 4-5 Kasım 2023 tarihli kurultaya ait açılan dava bugün Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecek. Dava, kurultayın yöntemsiz yapıldığı teziyle “mutlak butlan” gerekçesiyle iptalini talep ediyor.
CHP idaresi, muhtemel bir “mutlak butlan” kararına karşı tüm takımıyla seferber oldu.
Türkiye genelindeki vilayet başkanları Ankara’ya çağrılırken, parti yöneticilerinin de duruşma sırasında Genel Merkez’de hazır bulunacağı bildirildi. Brüksel ve Berlin temaslarını hafta sonunda tamamlayan Genel Lider Özgür Özel’in de bugün Ankara’ya dönerek gelişmeleri şahsen takip etmesi bekleniyor.
İMAMOĞLU İÇİN SARAÇHANE’DE HAREKET PLANI
Öte yandan Özgür Özel, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutukluluğunun 100. gününe denk gelen 2 Temmuz Salı günü için dikkat çeken bir davette bulundu. Özel, CHP Meclis küme toplantısı yerine Saraçhane’de olacağını açıklayarak “Adalet” vurgulu bir aksiyona işaret etti.
Söz konusu gelişmelerin ışığında “mutlak butlan”ın ne manaya geldiği de merak konusu oldu.
TÜRK HUKUKUNDA “MUTLAK BUTLAN” NEDİR?
Türk hukuk sisteminde sıklıkla karşılaşılan “mutlak butlan” kavramı, borçlar hukuku, uygar hukuk, ticaret hukuku ve yönetim hukuku üzere çeşitli alanlarda karşımıza çıkar. Bu terim, kamu sistemini direkt ilgilendiren ve hukuk sistemince baştan itibaren geçersiz kabul edilen süreçleri söz eder. Latince karşılığı “null and void ab initio” olan mutlak butlan, sürecin hukuken en başından itibaren hiç doğmamış, yok kararında sayılması manasına gelir.
Yani özetle hukukta bir sürecin başından itibaren geçerlilik koşullarından mahrum olduğu durumdur.
Mutlak butlanın düzenlendiği temel kanunlar ortasında 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) yer alır. Türk Uygar Kanunu’nun 145. hususu, mutlak butlanla batıl sayılan evlenme hallerini örneklendirir. Bu haller ortasında:
Evlilik sırasında mevcut diğer bir evlilik olması,
Taraflar ortasında evlenmeye mani olan hısımlık alakası,
Sürekli ayırt etme gücünden yoksunluk gibi durumlar sayılmıştır.
Türk Borçlar Kanunu ise bilhassa kontratlar açısından geçerlilik şartlarını belirler. Şayet mukavelenin konusu imkânsızsa yahut kontrat hukuka ya da ahlaka tersse, bu durumda kontrat mutlak butlanla kararsız sayılır (TBK m.27).
MUTLAK VE NİSBİ BUTLAN ORTASINDAKİ FARK
Mutlak butlan, birçok vakit karıştırıldığı nisbi butlan (iptal edilebilirlik) ile kıymetli farklar taşır. Nisbi butlan, sadece makul şahısların talebiyle geçersiz hâle gelebilen ve birden fazla vakit müddete bağlı olan süreçleri tabir eder. Mutlak butlan ise kamu sistemini ilgilendirdiği için müddet hududu olmaksızın ve herkes tarafından ileri sürülebilir.
HANGİ DURUMLARDA MUTLAK BUTLAN KELAM MEVZUSUDUR?
Hukuken bir sürecin mutlak butlanla batıl sayılması aşağıdaki durumlarda mümkündür:
Yetki gaspı: Tüzel yetkisi olmayan bir kişi ya da kurumun süreç tesis etmesi.
Emredici kurallara terslik: İşlemin Anayasa’ya, kanunlara yahut kamu sistemine açıkça ters olması.
İrade sakatlığı: Şiddet, tehdit, cebir üzere ögelerle yapılan süreçler.
Konusuzluk: İşlemin konusunun imkânsız ya da kabahat teşkil etmesi.
Usul eksikliği: Vazgeçilmesi mümkün olmayan adap kurallarının ihlali (örneğin, yazılı hal kuralının yokluğu).
Sonuç olarak, mutlak butlan hukuk nizamı açısından bir “geri dönüşsüz geçersizlik” hâlidir ve sürecin en baştan itibaren yok kararında sayılmasını beraberinde getirir. Bu tarafıyla hukukta kıymetli bir kontrol ve müdafaa aracıdır.
