Dünyada yer alan birden fazla ülkelerde artık her 200 bireyden biri çölyak hastası olmaya aday. Belirtilerin her hastada birebir formda seyretmediği bilinirken eskiye göre glüten hassasiyetine daha fazla rastlanmakta. Teşhisinin konulması çeşitli çölyak testleri ile gerçekleşirken kimi vakit hasta kendi hassasiyetinin de farkına varabiliyor.
Yaşam uzunluğu süren bir besin alerjisi olan çölyak hastalığı, ölümcül olmasa da önemli oranda hayat standartlarını en aza indirmekte. Değer verilmediği takdirde kemik erimesi, demir eksikliği, ciltte döküntü üzere pek çok farklı sıhhat meselesine da davetiye çıkartabiliyor. Belirtileri diğer hastalıklarla da benzerlik gösterdiği için teşhis sürecinde kimi vakit akla gelen birinci hastalık olmuyor ve bu da teşhis sürecini geciktiriyor. İşte, çölyak hastalığına ait tüm merak edilenler!
ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELEDİR? POTANSİYEL GLÜTEN HASSASİYETİ NASIL AŞİKÂR OLUR?
Çölyak hastalığı, besinlerdeki buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten adlı bir proteinin tüketimiyle ince bağırsaktaki hücrelerin hasar almasıyla tanımlanır. Bir bağışıklık sistemi hastalığıdır ve çabucak her yaşta görülebilir. Bilhassa ailesinde çölyak hastası olan çocuklarda görülme ihtimali daha fazladır, yani genetik geçiş etkindir.
Son vakitlerde hepimizin sıklıkla duyduğu bir çeşit protein olan ve arpa, buğday, çavdar üzere tahıllarda bulunan glütene karşı sindirim sistemimiz tarafından bedende oluşan olağandışı yansıların tümü glüten hassasiyetinden kaynaklanır.
ÇÖLYAK BELİRTİLERİ
-
Karın şişliği
-
Kansızlık
-
İshal
-
Kusma
-
Kabızlık
-
Açık renkli ya da makûs kokulu dışkı, tuvalet muhtaçlığının artması
-
Karın ağrısı ve kramp
-
İştahsızlık ve gaz sancıları
-
Kilo kaybı
-
Yorgunluk ve halsizlik
-
Kemik yahut eklem ağrısı
-
Demir eksikliği
-
Baş ağrısı
-
Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
-
Duygu durum değişiklikleri, sonluluk ve depresyon
-
Kısırlık
-
Deri döküntüleri
-
Diş minesi sorunları
ÇÖLYAK HASTALIĞI ÇEŞİTLERİ
Klasik Çölyak
Daha çok süt çocuklarında glüten alımı başlandıktan sonra kendini gösterir. Emilim ve sindirim bozukluğu ön planda olur. Demir, folik asit ve D vitamini eksikliği (kemik gelişme bozuklukları) ile kanamaya eğilim (pıhtılaşma bozuklukları) sıkça görülür.
Atipik Çölyak
5-6 yaş üstü büyük çocuklarda ve erişkinlerde rastlanır. Ekseriyetle bulgular hafif ve sindirim sistemi dışındadır. Uzunluk kısalığı, diş minesi zayıflığı ve demir eksikliğinin yanında sindirim sistemine ilişkin tekrarlayan karın ağrısı, bulantı, kusma, karaciğer enzimlerinde yükselme ile kabızlık üzere tipik bulgular görülür. Bu hastalara teşhis koymak epey sıkıntı olduğu için kelam konusu şikayetleri olan bireyler teşhis edilirken titiz davranılması gerekiyor.
Atipik Çölyak
Bu çölyak çeşidi huzursuz bağırsak sendromu ile karışabiliyor. Açıklanamayan demir, folik asit ve B12 vitamini eksikliği ile kemik gelişme sorunları, tekrarlayan karın ağrısı, karın şişliği ve serum albümin seviyesinde düşme üzere durumlarda da çölyak hastalığının akla getirilmesi gerekir.
Sessiz Çölyak
Herhangi bir şikayeti ve bulgusu bulunmayan bireylerin yakınlarına çölyak hastalığı teşhisi konmasının sonucunda yapılan aile taramalarında yahut rastgele bir diğer nedenle yapılan tetkiklerde çölyak hastalığının rastlanmasıdır.
Potansiyel Çölyak Hastalığı
Çölyak testlerinde olumlu sonuç çıkan, lakin ince bağırsak biyopsileri olağan ya da minimal değişiklik gösteren bir tipidir. Sonraki yıllarda glüten hassasiyeti çıkabileceğinden tertipli doktor kontrolünde olunmasında fayda var.
Non-çölyak Glüten Hassasiyeti
Kanında çölyak hastalığına özgü antikorlar bulunmadığı halde glüteni tolere edemeyen ve ince bağırsak dokusunda hasar gözlenmeyen bir durumdur. Non-çölyak glüten hassasiyetine toplumun yaklaşık yüzde 20’sinde rastlanıyor.
