Dezenflasyonun tesirleri karmaşık ve çok taraflıdır. Hem olumlu hem de olumsuz tesirleri olabilir ve bu tesirler iktisadın genel durumu ve dezenflasyonun ne kadar süratli gerçekleştiğine bağlı olarak değişir.
DEZENFLASYON NEDİR?
Dezenflasyon, fiyat artış suratının, yani enflasyon oranının vakit içinde azalması manasına gelir. Basitçe, yüksek enflasyondan düşük enflasyona geçiş sırasında yaşanan düşen enflasyon sürecini söz eder.
DEZENFLASYON OLURSA NE OLUR?
Fiyat Artışlarının Yavaşlaması: Dezenflasyon, fiyat artışlarının suratının yavaşlaması manasına gelir. Bu, tüketicilerin ve işletmelerin maliyetlerinin daha az süratle artması demektir.
Para Politikası: Merkez bankaları dezenflasyon sürecinde ekseriyetle faiz oranlarını düşürebilir. Bu, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve enflasyon oranını hedeflenen düzeylerde tutmak hedefiyle yapılır.
Tüketici İtimadı ve Harcamaları: Fiyat artışlarının yavaşlaması, tüketici inancını artırabilir. Tüketiciler, gelecekteki fiyatların daha az artacağını düşündüklerinde harcamalarını artırabilirler. Lakin, dezenflasyon çok süratli olursa yahut deflasyona dönüşme riski varsa, tüketiciler harcamalarını erteleyebilirler.
İşletme Kar Marjları: Fiyat artışlarının yavaşlaması, işletmelerin maliyetlerini daha âlâ yönetmelerine yardımcı olabilir. Lakin, talep yetersizliği nedeniyle fiyat artışlarının yavaşlaması durumunda, işletmelerin kar marjları da baskı altında kalabilir.
Borçlanma Maliyetleri: Düşen enflasyon oranları çoklukla daha düşük faiz oranları manasına gelir, bu da borçlanma maliyetlerini azaltabilir. Bu durum, hem tüketiciler hem de işletmeler için borçlanmayı daha cazip hale getirebilir.
Tasarruf ve Yatırım: Düşük enflasyon, tasarrufları teşvik edebilir zira paranın pahası vakit içinde daha az erir. Tıpkı vakitte, düşük faiz oranları yatırım yapmayı teşvik edebilir.
Uluslararası Rekabet: Dezenflasyon, bir ülkenin mallarının milletlerarası piyasalarda daha rekabetçi olmasını sağlayabilir. Düşük enflasyon, fiyat istikrarı sağlar ve ihracatı teşvik edebilir.
Reel Ücretler: Şayet nominal fiyatlar sabit kalırken enflasyon düşerse, gerçek fiyatlar (alım gücü) artar. Bu durum, çalışanların satın alma gücünü artırabilir.
Düşük büyüme: Kimi durumlarda dezenflasyon, ekonomik büyümenin yavaşlamasına neden olabilir. Bunun sebebi, fiyatların düşmesi ile birlikte firmaların karlarının azalması ve yatırımların azalması olabilir.
DEZENFLASYON NASIL OLUR?
Dezenflasyon, enflasyon oranının düşmesi süreci olup, çeşitli faktörlerin tesiriyle gerçekleşebilir. Bu faktörler ortasında para siyasetleri, maliye siyasetleri, arz ve talep istikrarları üzere ögeler yer alır. İşte dezenflasyonun nasıl gerçekleştiğini açıklayan kimi ana yollar:
Para Siyaseti:
Faiz Oranlarının Artırılması
: Merkez bankaları, enflasyonu denetim altına almak için faiz oranlarını artırabilir. Daha yüksek faiz oranları, borçlanma maliyetlerini yükselterek tüketim ve yatırım harcamalarını azaltır, bu da enflasyon baskılarını hafifletir.
Para Arzının Kontrolü: Merkez bankaları, para arzını denetim altında tutarak piyasadaki likiditeyi azaltabilir. Bu, talep enflasyonunu düşürmeye yardımcı olur.
Maliye Siyaseti:
Kamu Harcamalarının Azaltılması
: Hükümetler, kamu harcamalarını kısarak ekonomik faaliyeti yavaşlatabilir ve böylelikle enflasyonist baskıları azaltabilir.
Vergi Artışları: Vergilerin artırılması, tüketicilerin harcanabilir gelirlerini azaltarak talebi düşürebilir ve enflasyonu denetim altına alabilir.
Arz Şokları:
Arz Taraflı İyileşmeler
: Üretim maliyetlerinin düşmesi, güç fiyatlarının azalması yahut üretim teknolojilerindeki ilerlemeler, mal ve hizmet arzını artırarak fiyatların düşmesine katkıda bulunabilir.
Talep Şokları:
Talep Azalması: Ekonomik sakinlik yahut tüketici itimadının azalması üzere faktörler, talebi düşürerek enflasyonun yavaşlamasına neden olabilir.
Döviz Kuru Siyasetleri:
Döviz Kuru İstikrarı: Mahallî para ünitesinin kıymet kazanması, ithalat maliyetlerini düşürerek enflasyon baskılarını azaltabilir.
Yapısal Islahatlar:
Rekabetin Artırılması: Piyasada rekabeti artıran yapısal ıslahatlar, maliyetlerin düşmesine ve verimliliğin artmasına yol açabilir, bu da fiyatların daha yavaş artmasına katkı sağlar. Enflasyon Beklentilerinin Azaltılması: Merkez bankaları ve hükümetler, enflasyon beklentilerini yöneterek, tüketicilerin ve işletmelerin gelecekteki enflasyon hakkında daha düşük beklentilere sahip olmalarını sağlayabilir. Bu, fiyat ve fiyat artışlarını yavaşlatabilir. Beklentilerin İdaresi:
