Son yıllarda yükselen enflasyonla birlikte 2024 prestijiyle yemeiçme kesiminde değerli fiyat artışları yaşandı. Bilhassa Antalya, Bodrum ve Çeşme üzere turistik bölgelerde restoran ve kafelerdeki fiyatlar geçen yıllara oranla yüzde 60-yüzde 100’lere varan oranlarda yükseldi. O denli ki vatandaşlar devayı daha uygun buldukları Yunan adalarına gitmekte buldu. Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) araştırmasına nazaran de geçen yıl Türkiye’den 1.2 milyon kişi Yunanistan’a giderken, bu bireylerin turizm harcaması yaklaşık 1 milyar Euro oldu. Bu yıl ise Türkiye’den Yunanistan’a giden ziyaretçi sayısının 1.4 milyona ulaşması öngörülüyor. Bu durumun yaşanmasındaki en kıymetli etken ise otel fiyatlarının yanı sıra bilhassa yeme-içme bölümünde yaşanan fiyat artışları.
LÜKS YERLERLE KIYASLANIYOR
Yunan adalarının Türkiye’ye nazaran daha ucuz olduğuna yönelik basında çıkan haberlerin turizm kesimine orta ve uzun vadede ziyan verebileceğini tabir eden dal uzmanları, ufak bir Yunan adasındaki fiyatların Çeşme-Alaçatı yahut Bodrum-Yalıkavak’taki lüks yerlerle karşılaştırılarak kusur yapıldığını vurguluyor. Öte yandan Türkiye’deki kira, güç üzere alanlarda yaşanan fiyat artışlarının bölüme ziyan verdiğini kabul eden turizmciler, bunun nedeninin ise enflasyonla birlikte artan maliyetler olduğunu lisana getiriyor. Bu yıl restoranlardaki fiyatların yüzde 70 artması gerekirken, yüzde 30’larda kaldığını söz eden uzmanlar, enflasyonla çabanın olumlu sonuçlarının görülmesiyle dalın bu sorunu aşacağını ve tatil beldelerinde her kısma uygun seçenekler olduğunu vurguluyor.
TEKRAR BİREBİR FİYATTAN ALAMIYOR
Bodrum’un kıymetli olduğuna yönelik berbat bir imaj yaratma eforu olduğunu söyleyen Bodrum Esnaf Odası Başkanı Erdoğan Başeymez, “Enflasyon kaynaklı fiyat artışları, bilhassa akaryakıta, elektriğe gelen artırımlar, hammadde temininde yaşanan fiyat artışları, bir iki hafta evvel aldığı malzemeyi birebir fiyata tekrar alamamak vs. üzere etkenler ister istemez fiyatlarda dönemsel değişkenliğe sebebiyet veriyor. Ama bu çok fazla abartılacak seviyede değil, esnaflarımız bizim vermiş olduğumuz fiyat tarifelerini uyguluyor ve bu fiyatların üzerine çıkmamaya ihtimam gösteriyor” dedi.
SEZONUN KISA OLMASI ETKİLİ
Sezonun kısa olmasının en büyük meselelerden biri olduğunu aktaran Başeymez, “Bu kapsamda fırsatçılığın önüne geçmek için kontroller yapıyoruz. Ortada bizim de gözümüzden kaçanlar olabilir lakin bize bu tarafta gelen şikâyetleri ilgili mercilere çabucak iletip kontrollerin yapılmasını sağlıyoruz. Ayrıyeten yarım ada çok büyük bir coğrafya her bölgenin kendine has müşteri ve fiyatlandırmaları var. Arz ve talebin çok olduğu işletmelerimiz var ve buralarda fiyat siyaseti daha yüksek olabilir. Fakat öteki mahalle yahut bölgelerimizde de birçok işletmemiz var ve buralarda fiyatlar daha uygun” diye konuştu.
YÜKSEK KİRALAR ÖDENİYOR
Pahalı olarak lanse edilen işletmelerin yüksek kiralar ödediğini söz eden Başeymez, şunları söyledi: “Ayrıca dönemin kısa olması da kıymetli bir etken. Örneğin bu sene okulların geç kapanması, imtihanların bu yaz sıcağında çok geç bir tarihe bırakılması ister istemez dönemi kısaltıyor. Bizim esnaflar olarak beklentimiz yaz dönemini en az 6 aya yayabilmek. Onların yaz döneminde uygun iş yapması demek ekonomimizin canlanması, vergi ve SSK gelirlerinin artması demek. Yaz dönemi boyunca esnaflarımızın yanında çalıştırdığı, istihdam sağladığı kişi sayısı da azımsanmayacak kadar çok.”
MARKETTEN ALIŞVERİŞ YAPAN VAR
Sosyal medyada yapılan yemek-fiyat kıyaslamalarına da değinen Başeymez, “Örneğin piyasada az bulunan birtakım deniz eserleri nitekim kıymetli, bizimle kıyaslanan Yunanistan adalarında bu türlü bir badire yok. Bunun sebebi de bizim kara sularımızda avlanmanın yetersiz olması. Yani pahalılığın bütün hatalısı esnafmış üzere düşünülmemeli” dedi. Başeymez, “Artan fiyatlarla birlikte tatil anlayışı da biraz değişti. Konuklar, kendi alışverişlerini marketlerden yapıp, konutlarda istedikleri üzere hazırlayıp yemeyi, dışarıda bir restoranda yemek yemekten daha ucuza mal edebiliyorlar. Bu da bir tercih, lakin yaz döneminde balık ve et lokantası olan kıyı kısmındaki restoranların da doluluk oranı azımsanmayacak kadar fazla” diye ekledi.
BİZDEN KAYNAKLANMIYOR
Örnek olarak verilen birtakım fiyatların genel için emsal teşkil etmediğini vurgulayan Bodrum Otelciler Derneği (BODER) Başkanı Ömer Faruk Dengiz, “Sektörde uzun yıllardır emek veren esnafın fiyat siyaseti olağandır lakin kısa periyotta kâr etmek isteyenler de olacaktır. Bu şahıslar fiyat siyasetini değerli tutabiliyor” dedi. Kesimin öbür ülkelerle kıyaslanmaması gerektiğini anlatan Dengiz, “Yaşanan fiyat artışları yani pahalılık, bizlerden kaynaklanmıyor. Bakkaldan aldığımızın eserin üzerine operasyon maliyetini eklediğimizde ortaya bir fiyat çıkıyor. Bunlar gerçek fiyatlar” diye konuştu.
ASLINDA YÜZDE 70 ARTMALI
Enflasyonun Türkiye’nin sorunu olduğunu, yalnızca yeme-içme kesimine ya da tatil bölgelerine indirmemek gerektiğini belirten Dengiz, şöyle konuştu: “Öte yandan doğal ki kısa vakitte para kazanmak için fiyat siyasetini olağanın dışında tutanlar da var. Bunun engellenmesi için kontroller yapılabilir. Fakat örneğin Bodrum tek bir yer üzere algılanıyor. Meğer 13 bölgeden oluşuyor ve herkesin cebine hitap edebilecek bir turizm anlayışı var. Otel fiyatlarında bile çok fazla artış olmadı. Geçen yıla nazaran yüzde 20-30 ortasında bir artış yapıldı. Olağanda olması gereken yüzde 70’ti. Lakin bu kadar yapamıyoruz zira turistin gelmesi için rasyonel bir satış siyaseti olmalı. Biz de bunun farkındayız.”
RESTORAN GİRİŞİNDE MENÜ OLMALI
Pahalılığın yanı sıra kayıtdışılığın da olduğunu belirten Tüketiciler Derneği Başkanı Levent Küçük ise “Turizm bölgelerinde kimi işletmeler kredi kartı kabul etmiyor. Nakit ödeme yapıldığında da fiş vermiyor. Yani fahiş fiyatların yanı sıra bir de bu türlü bir sorun var” dedi. Fiyat etiketi yönetmeliğine nazaran işletmelerin kapı girişine ve masalara fiyat tarifesi koyması gerektiğini vurgulayan Küçük, “Bu uygulama getirildiğinde birinci birkaç ay işletmeler uyguladı, artık herkes tekrar bildiğini okuyor. Gelen fişe bakan müşteri ise hiç beklemediği fiyatlarla karşılaşıyor” diye belirtti.
TURİZM POLİSİ OLABİLİR
Adisyona kuver ya da hizmet fiyatı ismi altında eklenen sayıların da çok fahiş olduğuna değinen Küçük, “Öte yandan değinilmesi gereken değerli bir nokta da içki fiyatları, yüzde 150-180 kârla satılıyor. Bu hususun da gözden geçirilmesi gerekiyor” dedi. Yaz boyunca Ticaret Bakanlığınca oluşturulan turizm polislerinin vazife yapması gerektiğini söyleyen Küçük, tüketicinin yapması gerekenleri ise şöyle sıraladı:
ADİSYON DENETİMİ YAPIN
* Vatandaşlar öncelikle restoran kapısındaki fiyat listesine bakmalı.
* Sonra masaya adisyon geldiğinde almadıkları bir eserin eklenip eklenmediğini denetim etmeli.
* Tıpkı vakitte eserlerin fiyat listesindeki fiyatı ile adisyona eklenen fiyatı da karşılaştırılmalı. Yanlışlık varsa düzeltilmeli.
* Lokal idareler de dönem boyunca fiyat etiketi kontrollerini daima ve eksiksiz yapmalı.
