Dünya Lepra haftası hasebiyle lepranın (cüzzam) erken teşhisi ve tedavi süreci ile ilgili bilgilendirmelerde bulunan Dr. Hüseyin Sarıkaya, burun ve ağızdan yayılan damlacıklara dikkat çekti. Deri ve sonları tutan kronik seyirli bir enfeksiyon olan cüzzam, milyonlarca kişi için hala tehdit oluşturmakta. İşte, lepra yani cüzzam hastalığına ait tüm merak edilen soruların yanıtları!
LEPRA (CÜZZAM) NEDİR?
Lepra yahut cüzzam olarak bilinen bu hastalık; kollarda, bacaklarda ve bedenin çeşitli bölgelerinde yara ve hudut hasarına sebep olan bulaşıcı ve kronik bir rahatsızlıktır. En eski bulaşıcı hastalıkların başında gelen cüzzamın şahıstan bireye geçmesi sırf dokunma yoluyla olmaz. Cüzzam hadiselerinin birçoğunda, hastalığı taşıyan şahısla uzun vadeli temas kelam bahsidir. Şimdi teşhis edilmemiş cüzzamlı biri öksürürken yahut hapşırırken çıkarttığı damlacıklarla yakın temas eden kişi süratle bu enfeksiyonu kapabilir
LEPRA (CÜZZAM) NASIL BULAŞIR, NEDEN OLUR?
Cüzzam hastalığı bireyden bireye temas yoluyla bulaşır, sinsi ilerler ve yavaşça kendini gösterir. Risk altında olan bireyler ekseriyetle cüzzam hastaları ile yakın ve uzun müddetli temas halindedir. Cüzzam hastalığının kuluçka mühletinin epeyce uzun olduğu, dokuz aydan 20 yıla kadar değiştiği bilinmektedir. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) kişinin bu hastalığa yakalanması için cüzzam hastalığı tedavi edilmemiş bir şahısla birkaç ay kadar yakın ve sık temasla burundan ve ağızdan damlacıklar yoluyla bulaştığını açıklamıştır.
CÜZZAM HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Cüzzam hastalığı, birinci olarak beden yüzeyi ile beyin omuriliğinin dışındaki periferik hudutları tesiri altına alır. Gözlerde ve burnun içini kaplayan ince dokuda da tesirli olan lepra yani cüzzam hastalığının ana semptomu birkaç hafta ya da ay sonra dahi geçmeyen soluk renkteki cilt yaraları, yumrular ve şişliklerdir.
Hastalığın birinci seyrindeki belirtiler:
-
Ciltte şişlikler ve döküntüler
-
Döküntü etrafında uyuşma
Hastalığın ilerleyen periyodundaki belirtiler:
-
Şişen, renk değiştiren ve ağrılı haldeki yaralara dönüşen cilt deformeleri
-
Parmaklarda his kaybı acıyı, sıcağı ve soğuğu hissetmekte zorlanma
-
Parmakların kıvrılmasına yahut ayağın bükülemeyecek kadar zayıflamasına neden olabilen kas zayıflığı
-
Ayakaltında oluşan yaralar
-
Burun tıkanıklığı
-
Görme zahmeti yahut körlük
-
Ateş
CÜZZAM HASTALIĞI HUDUT HASARINA YOL AÇARSA…
Duyusal hudut hasarı:Duyu hudutları hasar gördüğünde ağrıyı hissedemez. Bu da ellerin ve ayakların uç kısımlarının ya da tamamının kaybına neden olabilecek yanıklara ve yaralanmalara yer hazırlar.
Göz sonu hasarı: Göz, cüzzam hastalığı nedeniyle hasar aldığında kalıcı görme kaybı meydana gelebilir. Bilhassa toz ya da başka tahriş edici unsurlar nedeniyle yaralanmalar bu durumu kolaylaştırır.
Motor hudut hasarı: cüzzam hastalığının motor hudutlara ziyan vermesi sonucu bedenin çeşitli bölgelerinde felç ve hareket düşüncesi görülür.
Otonom hudut hasarı: Otonom sonlar; kan basıncı, kalp suratı, terleme ve sindirim sistemi üzere beden işlevlerini düzenler. Cüzzam hastalığı ise otonom sonların hasar görmesine sebep olur ve bununla birlikte saç dökülmesi, terleme istikrarının bozulması, cildin kuruması ve çatlaması üzere rahatsızlıklar görür. Beden bu rahatsızlıklarla bağışıklığını düşürür ve ikincil enfeksiyon hastalıklarına da açık hale gelir.
Cüzzam hastalığının uzun süren kuluçka devri, tabiplerin cüzzamlı bir kişinin ne vakit ve nerede enfekte olduğunu teşhis etmesini güçleştirir. Cüzam hastalığına sebep olan bakterilerle temas edildikten sonra semptomların görülmesi yaklaşık 9 aydan 20 yıla kadar uzanmaktadır.
CÜZZAM LEPRA HASTALIĞI ÇEŞİTLERİ
Tüberküloid Cüzzam:
Az şiddetli ve hafif bir formdur.
Bir yahut birkaç düz, soluk renkli cilt lekesi görülebilir.
Altındaki hudut hasarı nedeniyle etkilenen bölge uyuşmuş olabilir.
Diğer formlara nazaran daha az bulaşıcıdır.
Kendiliğinden güzelleşebilir, fakat hastalık devam edebilir yahut öbür formlara geçebilir.
Lepramatöz Cüzzam:
Hastalığın şiddetli bir formudur.
Deri döküntüleri, uyuşukluk, kas zayıflığı üzere belirtiler görülür.
Burun, böbrekler ve erkek üreme organları etkilenebilir.
Saç dökülmesi (alopesi) yaygın olarak görülebilir.
Sinir tutulumu ilerledikçe uzuv güçsüzlüğü ortaya çıkar.
Simetrik ve parlak lezyonlar görülebilir.
Diğer formlara gerilemez.
Sınırda Cüzzam:
Hem tüberküloid hem de lepromatöz formun semptomlarına sahiptir.
Tüberküloid cüzzam üzere lezyonlar görülse de daha çok sayıda olabilir.
Bu form, tüberküloid cüzzama yahut başka formlara ilerleyebilir.
Orta Hudutta Cüzzam:
Asimetrik olarak dağılmış, orta derecede anestezik, kırmızı ve şiş lenf nodülleri ile karakterizedir.
Farklı formlara dönüşebilir.
Her bir cüzzam formu, hastalığın seyrini belirlemede bağışıklık sistemi yansısı ve bakterinin tesiriyle birlikte rol oynar. Tedavi, hastalığın tipine ve evresine bağlı olarak antibiyotiklerle gerçekleştirilir.
CÜZZAM LEPRA HASTALIĞI TEDAVİSİ VAR MI, NEDİR?
Cüzzam yani lepra, tedavisi olan bir hastalıktır. Erken teşhis ve tedavi ile kalıcı hasar, hal bozukluğu önlenebilir. Cüzzamın tek tedavisi, 2 ila 3 tip antibiyotik kombinasyonunu içeren çoklu ilaç yüklemesidir. Tedavi, 6 aydan 2 yıla kadar uzanabilir. Cüzzam hastasının çoğunlukla hastanede kalmasına muhtaçlık yoktur. Tedaviye başlandığı andan itibaren cüzzam hastası artık hastalığı bulaştıramaz.
Cüzzam tedavi sürecinde kullanılan ilaçlar bakterileri öldürmede çok tesirli olduğu için hastalar tedavi mühletince öbür insanlardan uzak tutulmaz. Epey güçlü olan bu mevcut ilaçlar, tedavi müddetinin 20 yıl evvel yaygın olandan çok daha kısa sürmesini sağlar.
Tedavide kullanılan esas ilaçlar dapson, rifampisin ve klofazimindir. Tüberküloid ya da hudutta tüberküloid olan hastalara 6 ay müddetle dapson ve rifampin; sonda ya da hudutta lepromatöz olan hastalara dapson, rifampisin ve klofazimin 2 yıl mühletle verilebilir. Kimi bölgelerde, bir deri lezyonu olan hastalar yalnızca tek doz ilaçla tedavi edilir. Kullanılan başka ilaçlardan kimileri ise minosiklin, ofloksasin ve klaritromisindir. Tedavi üzerinde tesirli olan bu ilaçlar, yaygın olarak kullanılan üç ilaca alerji ya da intolerans olması durumunda kullanılır.
