Maymun çiçeği hastalığı, Afrika kıtasında 570’in üzerinde kişinin hayatını kaybetmesine neden olmasının akabinde Asya ve Avrupa kıtasına da yayılınca dünya genelinde tasa arttı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?
Maymun çiçeği, ekseriyetle Afrika kıtasında görülen, lakin son yıllarda dünya genelinde yayılmaya başlayan bulaşıcı bir hastalıktır. İsmi maymunlardan gelmesine karşın, virüs aslında kemirgenlerden kaynaklanır.
Maymun çiçeği, insanları ve hayvanları etkileyen viral bir enfeksiyondur.
Maymun çiçeği, “Ortopoksvirüs cinsi” olarak sınıflandırılan virüs kümesine aittir.
Maymun çiçeği, Poxviridae ailesine ilişkin olan Monkeypox virüsünden kaynaklanır. Virüs başlangıçta yalnızca hayvanlardan insanlara bulaşıyordu lakin artık beşerden beşere da bulaşabiliyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BİRİNCİ NE VAKİT ÇIKTI?
Maymun Çiçeği, birinci olarak 1958 yılında Danimarka’da araştırma laboratuvarlarında tutulan maymunlarda çıktı. İnsanlarda ise birinci olay 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (o zamanki ismiyle Zaire) çıktı. O vakitten beri, virüs ekseriyetle Orta ve Batı Afrika’da hadiseler oluşturmuş, lakin son yıllarda dünya genelinde de yayılmaya başladı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
| Maymun çiçeği belirtileri | Açıklama |
|---|---|
| Ateş | Aniden yükselen beden sıcaklığı. |
| Baş Ağrısı | Şiddetli baş ağrısı. |
| Kas ve Sırt Ağrıları | Vücut genelinde kas ve sırt ağrıları. |
| Lenf Bezlerinde Şişlik | Lenfadenopati, bilhassa boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde lenf bezlerinin şişmesi. |
| Yorgunluk ve Halsizlik | Genel yorgunluk ve bitkinlik hissi. |
| Döküntüler ve Cilt Lezyonları | Yüzde başlayıp bedenin başka bölgelerine yayılan ve kabarcıklara dönüşen döküntüler. |
MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞINA YAKALANANLARDA KAŞINTI OLUR MU?
Maymun çiçeği hastalığına yakalananlarda ciltteki döküntüler nedeniyle sıklıkla, şiddetli kaşıntı olur. Bu kaşıntı, ciltteki lezyonların güzelleşme süreciyle bağlantılıdır ve hastalar için epey rahatsız edici olabilir.
KORONAVİRÜS İLE MAYMUN ÇİÇEĞİ ORTASINDAKİ FARK NEDİR?
Koronavirüs ile maymun çiçeği ortasında bulunan en besbelli fark Maymun çiçeği virüsü, koronavirüs üzere hava yoluyla yayılmıyor olmasıdır.
| Özellik | Maymun Çiçeği | Koronavirüs |
|---|---|---|
| Neden Olan Virüs | Orthopoxvirus cinsinden bir virüs (Poxviridae ailesi) | SARS-CoV-2 (Coronaviridae ailesi) |
| Bulaşma Yolu | Enfekte hayvanlar yahut insanların beden sıvıları, deri lezyonları ile yakın temas | Solunum damlacıkları, aerosoller, yüzeylerle temas |
| Belirtiler | Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf bezlerinde şişlik, cilt döküntüleri | Ateş, öksürük, nefes darlığı, tat ve koku kaybı, yorgunluk |
| Enfeksiyon Alanı | Genellikle cilt ve lenf bezleri | Solunum sistemi, bilhassa akciğerler |
| Yaygınlık | Genellikle Orta ve Batı Afrika, dünya genelinde yayılmaya başlamıştır | Küresel pandemi, dünya genelinde yaygın |
| Önleme | Çiçek aşısı, enfekte bireylerle temastan kaçınma | COVID-19 aşıları, maske kullanımı, toplumsal mesafe |
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BEŞERDEN BEŞERE NASIL BULAŞIR?
Maymun çiçeği, cilt döküntüleri, kabuklar yahut beden sıvılarıyla direkt temas, uzun müddetli yakın temas yahut cinsel temas üzere yollarla bulaşır. Virüs, belirtiler başladıktan sonra cilt döküntüleri büsbütün iyileşene kadar bulaşıcı olabilir. Hatta birtakım durumlarda, belirtiler başlamadan 1 ila 4 gün evvel bile bulaşma riski bulunur. Lakin, hiçbir belirti göstermeyen şahısların hastalığı bulaştırdığına dair kesin bir ispat bulunmamaktadır. Bu nedenle, Maymun çiçeği riskini azaltmak için şahsî hijyene dikkat etmek, kalabalık ortamlardan kaçınmak ve yakın temaslardan mümkün olduğunca uzak durmak kıymetlidir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞINA YAKALANANLAR NE YAPMALI?
Maymun çiçeği hastalığına yakalananlar, hem kendi sıhhatlerini korumak hem de virüsün yayılmasını önlemek için testler yapmalı
Sağlık Kuruluşuna Başvurma: Semptomlar ortaya çıktığında bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalı ve teşhis konulması için gereken testler yapılmalıdır.
İzolasyon: Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için hastalar konutta yahut sıhhat kuruluşlarında izole edilmelidir. Bilhassa döküntü ve kabarcıkların olduğu periyotlarda yakın temastan kaçınılmalıdır.
Kişisel Hijyen: Eller sık sık sabun ve suyla yıkanmalı yahut alkol bazlı el dezenfektanları kullanılmalıdır. Cilt lezyonlarıyla temastan sonra ellerin temizlenmesine itina gösterilmelidir.
Yaralara Dokunmaktan Kaçınma: Döküntüler ve kabarcıklar kaşıntılı olabilir, lakin bu bölgelere dokunmaktan ve kaşımaktan kaçınılmalıdır. Yaralara dokunduktan sonra ellerin yıkanması kıymetlidir.
Koruyucu Kıyafet ve Maske Kullanımı: Hastayla temasta bulunan bireylerin gözetici kıyafetler ve maske kullanmaları önerilir.
Destekleyici Tedavi: Hastalığın makul bir tedavisi olmamakla birlikte, semptomların hafifletilmesi için ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Ayrıyeten cilt lezyonları için uygun yara bakımı yapılmalıdır.
Bol Sıvı Tüketimi ve Dinlenme: Bedenin bağışıklık sistemini desteklemek için bol sıvı tüketmek ve dinlenmek değerlidir.
Yakın Temastan Kaçınma: Hastaların, bilhassa bağışıklık sistemi zayıf olan şahıslarla ve çocuklarla temas etmemesi gerekir.
Bilgilendirme ve Takip: Yakın temaslılar ve mahallî sıhhat yetkilileri bilgilendirilmeli ve semptom gelişimi açısından izlenmelidir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLÜMCÜL OLABİLİR Mİ?
Maymun çiçeği çoklukla öldürücü bir hastalık değildir fakat bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde, çocuklarda yahut altta yatan kronik hastalığı olan bireylerde önemli komplikasyonlar görülebilir ve az durumlarda ölümcül olabilir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ TEDAVİSİ VAR MI?
Maymun çiçeği virüsü tedavisi bulunmuyor. Maymun çiçeği virüsü tedavisi antiviral ilaçlarla yapılıyor. Hadiselerin büyük bir kısmı hastalığı hafif geçiriyor ve birkaç hafta içinde sıhhatine kavuşuyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI MESKENDE GEÇER Mİ?
Maymun çiçeği hastalığı ekseriyetle meskende, uygun bakımla geçer. Ama, hastalığın seyri şahıstan bireye değişebilir ve kimi durumlarda tıbbi müdahale gerekebilir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NE KADAR MÜDDETTE GEÇER?
Maymun çiçeği hastalığının düzgünleşme müddeti, şahıstan bireye farklılık göstermekle birlikte, çoklukla 2 ila 4 hafta ortasında hastalık geçer. Hastalığın seyri, bireyin bağışıklık sisteminin gücü, genel sıhhat durumu ve yakalanan virüsün cinsine nazaran değişebilir. Hafif semptomlarla başlayan maymun çiçeği, birçok durumda tabiatıyla düzgünleşme eğilimi gösterir. Lakin birtakım durumlarda, bilhassa bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde, hastalık daha uzun sürebilir ve daha önemli komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, hastalığın birinci belirtilerinde bir sıhhat uzmanına başvurmak büyük kıymet taşır.
MAYMUN ÇİÇEĞİ İZ BIRAKIR MI?
Maymun çiçeği hastalığının en bariz özelliklerinden biri, kaşıntılı ve ağrılı kabarcıklar halinde oluşan döküntülerdir. Bu döküntüler ekseriyetle yüz, avuç içleri, ayak tabanları ve genital bölgede görülür. Hastalık sürecinde döküntüler kabuk bağlayarak dökülme eğilimindedir. Lakin, döküntülerin yoğunluğu ve kişinin cilt yapısına bağlı olarak, güzelleşme sürecinde ciltte iz kalma mümkünlüğü bırakır. Bu nedenle, maymun çiçeği hastalığı geçiren bireylerde hafif yahut bariz olabilen izler görülebilir.
ÇİÇEK AŞISI İLE MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI ATLATILABİLİR MI?
Çiçek hastalığına karşı rutin aşılama yapılan devirlerde uygulanan çiçek aşısının, maymun çiçeği hastalığına yakalanma riskini kıymetli ölçüde azalttığı, çeşitli gözlemsel çalışmalarla ortaya konmuştur. Bu aşının, maymun çiçeği hastalığına karşı yaklaşık %85 oranında tesirli olduğu belirtilmektedir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI TÜRKİYE’DE GÖRÜLDÜ MÜ?
Ankara’da maymun çiçeği kuşkusuyla karantinaya alınan vatandaşlara yapılan testlerin sonuçları negatif olarak açıklandı. Sağlık Bakanlığı yetkilileri, Bilkent Şehir Hastanesi’nde gerçekleştirilen ayrıntılı incelemelerin akabinde hastalığın Türkiye’de şimdi görülmediğini teyit etti.
İçerikte yer alan fotoğraf çalışmaları Yağmur Tanrıverdi tarafından yapılmıştır.
