Donald Trump’ın ABD Başkanlığına yine seçilmesinin akabinde birinci adımı, global ticaret istikrarlarını sarsacak ek tarife kararları oldu. Çin’le başlayan ticaret savaşlarını öbür ülkelere de taşıyan Trump, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu birçok ülkeye yönelik ek gümrük vergilerini devreye aldı.
Karar, Çin dışındaki ülkeler için 90 gün ertelense de, ek tarifler birçok ülke için hala masada yer alıyor. Türk ihracatçılar süreci yakından takip ediyor. Otomotivden dokumaya, metalden alüminyuma kadar birçok dal temsilcisi, bu yeni devrin mümkün tesirlerini ve stratejik adımları cnbce.com için Derya Şanlı’ya kıymetlendirdi.
ÇELİK: HEM FIRSATLAR HEM DE ZORLUKLAR VAR
Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği Lideri Baran Çelik, Türkiye açısından bu sürecin fırsatları ve zorlukları bir ortada barındırdığına dikkat çekti. Otomotiv dalının global ticaret savaşlarının yaratacağı dalgalanmalardan etkilenme ihtimalinin yüksek olduğunu belirten Çelik, ABD’nin otomotiv sanayisinde en değerli alternatif Pazar pozisyonunda yer aldığını ve yüksek gümrük vergilerinin ihracat sayılarını olumsuz etkilenebileceğini tabir etti. “Ancak kelam konusu vergiler Türkiye özelinde değil. ABD pazarındaki rakiplerimiz de emsal şartlarla karşı karşıya. Türkiye’nin stratejik pozisyonu ve esnek üretim kabiliyetleri bu zorlukları avantaja çevirme potansiyeli de bulunuyor” dedi. 2024 yılı itibariyle ABD’nin otomotiv ihracatının 144 milyar dolar olarak gerçekleştiğini hatırlatan Çelik, bu sayının 82 milyar dolarının Kanada ve Meksika’ya yönelik olduğunu, geriye kalanın 62 milyar dolarlık bir sayı kaldığına işaret etti. Birçok ülkenin ABD’ye karşı misilleme yaparak ek vergilerin getirilmesinin ABD’nin otomotiv ihracatını zora sokacağını vurguladı.
Son gelişmeler doğrultusunda ABD tarafından hem araçlara hem de otomotiv aksam ve modüllerine yüzde 25’lik epey yüksek oranlı ek gümrük vergisi getirildiğini hatırlatan Çelik, birinci etapta ana sanayi firmalarının olumsuz etkileneceğini belirtti. Yeni düzenleme öncesi halihazırda ABD’nin Türkiye’den gerçekleştirdiği binek arabalar ithalatına yüzde 2,5, ticari araç ithalatına da yüzde 2 ile yüzde 25 ortasında gümrük vergisi uygulandığını, yeni düzenleme ile yüzde 25 gümrük vergisinin mevcut vergilerin üzerine getirildiğini ve gümrük vergisinin epey yükseldiğine dikkat çekti. “Özellikle hala yüzde 25 gümrük vergisi uygulanan ticari araçlarda oran yüzde 50’ye kadar yükselmiştir. Bu nedenle ek gümrük vergileri maliyet artırıcı olumsuz bir durum oluşturacaktır” dedi.
“İHRACAT AMAÇLARIMIZDA REVİZYONA GİTMEYECEĞİZ”
Çelik, “ABD, otomotiv ihracatımızdan yüzde 3-3,5 aralığında hisse alıyor. Burada yaşanacak bir düşüş otomotiv ihracatımıza olumsuz yansıyabilir. Fakat şimdilik ihracat gayemizde bir revizyon düşünmüyoruz. Bu yıl 39 milyar dolarlık ihracat maksadımız devam ediyor” tabirlerini kullandı. Türkiye’nin dış siyaset ve ekonomik münasebetlerde dengeyi gözeten bir yaklaşımla hareket ettiğini belirten Çelik, gelecek periyotlarda hem Avrupa hem de Asya ve ABD ile güçlü ticari ilgileri sürdürmenin Türkiye’nin stratejik ehemmiyetini korunmasına yardımcı olacağının altını çizdi. Çelik ayrıyeten ABD’de müdafaacı siyasetlere karşı muhalefet ve ABD tarafından gümrük vergilerinin ülke bazlı müzakere edilebileceği açıklamaları ek gümrük vergilerinin kalıcı olmama ihtimalini de ortaya çıkardığına işaret etti. “Bu nedenle önümüzdeki süreç dinamik ve değişken. Otomotiv ihracatçıları olarak süreci dikkatle takip ediyoruz” dedi.
“RAKİPLERİMİZE KARŞI REKABET AVANTAJI YAKALAYACAĞIZ”
İstanbul Dokumacılık ve Konfeksiyon İhracatı Birlikleri Başkanı Ahmet Öksüz de Trump idaresinin ek tarife kararlarının Türk dokumacılık kesimi için yeni fırsatlar sunabileceğine işaret etti. Türkiye dokuma dalının 2024 itibariyle dünyanın en büyük 5. ve ABD’nin 8. büyük tedarikçisi pozisyonunda yer aldığını hatırlatan Öksüz, “Dolayısıyla ABD’de potansiyelimizi tam olarak yansıtamıyoruz. Açıklanan tarifelerle birlikte ABD pazarında en büyük rakiplerimiz olan Uzakdoğu Asya ülkeleri, bu tarifelerden Türkiye’ye kıyasla çok daha fazla etkilenecek” dedi.
Türkiye’ye yalnızca yüzde 10’luk ek gümrük vergisi uygulandığını, bu durumda da ABD pazarında çok daha yüksek gümrük vergisiyle karşı karşıya kalan ülkelere karşı rekabet avantajı sağlayabileceklerine dikkat çeken Öksüz, bu durumda, Türk dokumacılık eserlerinin maliyetlerinin rakiplerden ayrışarak daha rekabetçi hale geleceğini söz etti. ABD pazarının Türk dokumacılık kesimi için strateji bir ehemmiyete sahip olduğunu yineleyen Öksüz, ABD’nin iç üretiminin sonlu olması ve Türkiye ile dokumacılık kesiminde rekabet eden değil birbirini tamamlayan eser kümelerinin bulunmasının Türkiye için büyük fırsatlar yaratacağının altını çizdi. “Bu nedenle, ABD pazarında kalıcı olmak ve pazar hissesini artırmak, Türk dokumacılık dalının ihracat maksatları açısından kritik bir değere sahip” sözlerini kullandı.
“ABD İLE İHRACATTA ÖNCÜ SEKTÖRÜZ”
İTHİB olarak ABD ile ticaretin sürdürülebilirliğini sağlamak için önceliklerinin Ticaret Bakanlığı Liderliğinde ABD ile tercihli ticaret mutabakatlarının yine başlatılması olduğunu belirten Öksüz, ABD Başkanı Donald Trump’ın bir evvelki başkanlık devrinde ABD Ticaret Bakanıyla yaptıkları toplantıda, Türkiye ve ABD ortasında koyulan 100 milyar dolar dış ticaret gayesinde öncü kesimin dokumacılık kesimi olduğunu hatırlattı. Öksüz, “ABD’nin dokumacılık dalındaki taleplerini karşılayabilecek alt yapımız bulunuyor. Dünyanın en büyük dokumacılık ve hazır giysi ithalatçısı olan ABD’ye 2024 yılında 780 milyon dolar dokumacılık ihracatı gerçekleştirdik” dedi.
Türk dokumacılık bölümünün ABD pazarındaki yerini güçlendirmek maksadıyla Türk firmalarla ABD’li markalarla buluşturduklarını tabir eden Öksüz, ayrıyeten Uzakdoğu ülkelerinin ABD’ye ihracat yapamayacak olmaları nedeniyle, bu ülkelerin rotayı Türkiye’ye çevireceğini, bu durumun da dokumacılık kesiminde üretim kapasitesini ve istihdamı olumsuz etkileyebileceği ihtimalinin göz önünde bulundurulması gerektiğinin altını çizdi. “Bu, üretimin ve istihdamın korunması açısında dikkatle ele alınması gereken bir durum” dedi.
TECDELİOĞLU: BELİRSİZLİK METAL DALINI YAVAŞLATABİLİR
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Lideri Çetin Tecdelioğlu da ABD’nin 11 Nisan tarihinde güncellenen Başkanlık Kararı ile uygulamaya koyduğu ek gümrük vergilerine ait değerlendirmelerde bulundu.
Tecdelioğlu, kelam konusu kararın Türk metal dalı ve alt bölümleri için riskler barındırdığını belirtti. “ABD, başta Kanada ve Meksika ile başlayan, akabinde Çin’le devam eden ve nihayetinde tüm ülkelere yayılan ek gümrük vergilerini duyurdu. Türkiye içinse çelik ve alüminyum eserlerinde yüzde 25, araba ve aksamlarında tekrar yüzde 25, öteki eserlerde ise yüzde 10 oranında ek vergi uygulanacak. Ayrıyeten bakır kesimi için de bir soruşturma başlatıldı. Bu, gelecekte bakır ihracatımızın da ek vergi kapsamına alınabileceği manasına geliyor” sözlerini kullandı.
Tecdelioğlu, alınan kararların dalda yarattığı birinci tesirin belirsizlik olduğunu vurguladı. Piyasanın şuan temkinli olduğuna dikkat çeken Tecdelioğlu, arz zincirinin bu çeşit ani ve kapsamlı kararlara nazaran kolaylıkla şekillendiğini, demir ve demir dışı metaller kümesinde yer alan çelik, alüminyum, döküm ve potansiyel olarak bakır dalının bu süreçten direkt etkileneceğinin altını çizdi. ABD ile hür ticaret mutabakatı olmayan ülkelerin, yeni düzenlemeler karşısında dezavantajlı pozisyona düştüğünü söyleyen Tecdelioğlu, “Türkiye’nin değerli pazarı olan ABD’ye 2024 yılında 600 milyon dolarlık demir ve demir dışı metaller ihracatı gerçekleştirdik. 2025’in birinci üç ayında ise ihracatımız yüzde 17 artarak 172 milyon dolara ulaştı. Lakin bu tempo, ek vergiler ve belirsizlik nedeniyle yavaşlayabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Sektörün bu süreçte alternatif pazarlara yönelmek zorunda kalabileceğini belirten Tecdelioğlu, ABD pazarının kıymetli olduğunu fakat Pazar çeşitliliğinin sürdürülebilirlik için kıymetli olduğunun altını çizdi. Belirsizliklerin aşılması ve dış ticaretin tekrar öngörülebilir hale gelmesinin bölüm açısından kritik ehemmiyet taşıdığını söz etti.
“EK VERGİLER KARŞISINDA STRATEJİK ADIMLAR ŞART”
Tecdelioğlu, ABD’nin Türk ihracatçısı açısından hem ekonomik hem de stratejik açıdan büyük değer taşıdığını yineledi. 2024 yılında Türkiye’nin ABD’ye gerçekleştirdiği toplam mal ihracatının 16,3 milyar dolara ulaştığını belirten Tecdelioğlu, bu sayının Türkiye’nin toplam mal ihracatında yaklaşık yüzde 6’lık bir hisseye denk geldiğini aktardı. Demir ve demir dışı metaller kesimi özelinde ise 2024 yılında ABD’ye 600 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildiğini tabir eden Tecdelioğlu, bu pazardaki daralmanın kesim açısından direkt gelir kaybı manasına geleceğini lisana getirdi. Ayrıyeten ABD’nin 3,4 trilyon dolarlık ithalat hacmiyle dünyanın en büyük ithalatçısı olduğunu vurgulayan Tecdelioğlu, bu ülkedeki ithalat talebinin azalmasının Türkiye’yi hem direkt hem de dolaylı olarak etkileyebileceğini söyledi.
Tecdelioğlu, “ABD’ye direkt yaptığımız ihracatta kayıplar yaşanabileceği üzere, Türkiye’den orta mal ve mamul ihraç edilip öteki ülkelerde işlendikten sonra ABD’ye gönderilen eserlerde de dolaylı kayıplar oluşabilir” dedi. 2024 yılı prestijiyle ihracatın Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 20’sini oluşturduğuna dikkat çeken Tecdelioğlu, ABD’nin “Uzak Ülkeler Stratejisi” kapsamında özel bir değere sahip olduğunu da ekledi.
ABD pazarının yalnızca yüksek hacimli ticaret açısından değil, itibar manasında da kıymetli olduğunu belirten Tecdelioğlu, “Bu pazar bilhassa yüksek katma pahalı eserlerde değerli fırsatlar sunuyor. Dalımızın gelişimi açısından ABD pazarını önemsemeye devam edeceğiz ve pazara yönelik çalışmalarımızı sürdüreceğiz” tabirlerini kullandı.
ABD’nin uygulamaya koyduğu ek vergiler karşısında firmaların rekabet gücünü koruyabilmesi için yapısal ve stratejik adımların kaide olduğunu söyleyen Tecdelioğlu, Firmaların gelişen yeni durumu dikkatle takip etmesi ve ortaya çıkabilecek fırsatları vaktinde değerlendirmesinin büyük kıymet taşıdığının altını çizdi. Bu doğrultuda Türkiye’nin demir ve demir dışı metaller kümesinde ürettiği eserler için Pazar tahliller yaptıklarını, GTIP bazında ayrıntılı araştırmalar hazırladıklarını, yeni pazarlara ulaşmak için temaslarını sürdürdüklerinin altını çizdi.
Firmaların ihracat odaklı üretimlerini sürdürebilmeleri ismine finansman ve danışmanlık takviyelerinin artırılması gerektiğine işaret eden Tecdelioğlu, ilgili mercilerle bu hususta görüşmelerin sürdüğünü söyledi. Ayrıyeten iç talebin canlandırılması ve yerli endüstrinin desteklenmesi maksadıyla kapsamlı ekonomik paketler açıklanması gerektiğini lisana getirdi.
Yapısal değişikliklerle birlikte dalın önünü açacak bir yol haritasının oluşturulması büyük ehemmiyet taşıyor. Bu mevzuda ilgili makamlara taleplerimizi iletmeye devam ediyoruz” dedi. Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda ABD pazarına yönelik faaliyetleri artırmayı planladıklarını vurgulayan Tecdelioğlu, bu kapsamda sektörel ticaret heyetleri, fuar ziyaretleri ve fuar iştirakleri ile birlikte üye firmaların ABD pazarına dahil edilerek ticari bağların artırılmasını da hedeflediklerini söyledi.
