19. yüzyıl Alman psikologu Hermann Ebbinghaus’un ortaya koyduğu “unutma eğrisi”, insanların yeni bilgileri süratle unuttuğunu gösterirken, bu unutmaların vakitle yavaşladığını da ortaya koyuyor. Conservation’da yer alan habere nazaran; Ebbinghaus’un bulguları, günümüzdeki nörobilim araştırmalarıyla da destekleniyor. Lakin unutma, sadece vakitle değil, tıpkı vakitte beynin gereksiz detaylardan kurtulmasını sağlamak için de fonksiyon görüyor.
Beynimiz daima bilgiyle bombardımana tutulurken, her ayrıntısı hatırlamak kıymetli bilgileri hatırlamamızı zorlaştırırdı. Nobel ödüllü Eric Kandel ve birçok araştırma, hatırlamak istediğimiz ayrıntılara dikkat ederek irtibatları güçlendirdiğimizi, böylelikle hafızamızı koruduğumuzu öne sürüyor.
YENİ BİLGİLER ÖĞRENMEDE UNUTMANIN ROLÜ BÜYÜK
Yeni bilgilere ahenk sağlama sürecinde unutmanın rolü de büyük. Her gün tıpkı güzergâhtan işe gidip gelen birinin hafızası, o yolun ayrıntılarını güçlü formda hatırlayabilir. Lakin bir yolun kapalı olduğunu öğrenmesi durumunda, beynin bu bilgiyi güncelleyip yeni güzergâhı hatırlaması gerekir. Bu süreç, eski kontakları zayıflatarak yeni olanları güçlendirmekle gerçekleşir. Bu hafıza esnekliği, geçmiş travmaları daima hatırlatan travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) üzere durumların önlenmesinde de hayati rol oynar.
Evrimsel açıdan unutma, insanlara hayatta kalma konusunda avantaj sağladı. Eski çağlarda avcı-toplayıcılar inançlı bir su kaynağını sıkça ziyaret ederken, bir gün orada bir yırtıcı yahut düşmanla karşılaştıklarında bu alanın inançlı olmadığını hatırlamaları gerekiyordu. Bu durum, hafızanın tehditleri öğrenme ve hatırlama esnekliğine sahip olması gerektiğini gösteriyor.
UNUTMA ERİŞİM SORUNU DA OLABİLİR
Bazen unutma, hafıza kaybından çok erişim sorunu olarak da görülebilir. “Dilimin ucunda” fenomeni buna örnektir. 1960’larda Roger Brown ve David McNeill tarafından araştırılan bu fenomen, kişinin aradığı bilgiye tam erişemese de birtakım ipuçlarına sahip olduğunu gösteriyor. Bu, bilgilerin tam manasıyla unutulmadığını fakat erişim ıstırabı yaşandığını işaret ediyor. Bu durumun yaşla birlikte artması ise beynin artan bilgi birikimini yönetmekte zorlanmasından kaynaklanabilir.
Sonuç olarak, unutmanın, beynimizin hayatta kalma ve ahenk sağlama sürecinde değerli bir fonksiyon gördüğü düşünülüyor. Gereksiz ayrıntıları unutmak, yeni bilgileri hafızaya uyarlamak ve mevcut bilgilere vakit zaman erişim sağlamada zorluk yaşamak, aslında beynimizin karmaşık ve hassas bir dengeyi sürdürdüğünü gösteriyor.
