Türksat Uydu Programları Yöneticisi Fatih Ayhan, uzay çöplerine karşı yürütülen çalışmaları anlattı.
Uzay çöplerinin fırlatma araçlarının üst kademeleri, arızalanmış, ömrünü tamamlamış ve işlevselliğini yitirmiş yapay uydular ve bunların çarpışmaları sonucu saçılan farklı boyutlardaki cisimlerden oluştuğunu söyledi.
Ayhan, bu tanıma, farklı maksatlarla taammüden yapılan birtakım anti-uydu denemeleri sonucu infilak eden roket savaş başlığı ve hedeflenen uydunun infilakından meydana gelen modüllerinin da girdiğini söz ederek, uzaydaki kirliliğin son yıllarda bilhassa yakın yörüngedeki fırlatma ve uydu faaliyetleri sonucunda önemli boyutlara ulaştığını bildirdi.
Potansiyel çarpışma risklerinin bu sebeple arttığına dikkati çeken Ayhan, şöyle konuştu:
“Bir teori olarak ortaya atılan ‘Kessler Sendromu’na nazaran, yakın gelecekte uzay aktiviteleri sonucu artan uzay çöpleri kritik boyutlara ulaşarak zincirleme bir senaryoyu başlatacak ve yörüngedeki tüm uzay araçları hasar görecek. Bu da uzun mühlet uzayı kullanılamaz hale getirecek. Bu senaryonun gerçekleşme mümkünlüğü tartışmalı bir mevzu olsa da uzay çöpleri için tedbir alınmadığı takdirde önemli kazaların ve uydu yahut uzay aracı kayıplarının yaşanması kaçınılmaz.”
“UZAY ÇÖPLERİ”NE KARŞI TÜRKİYE’DEN ULUSAL TAHLİL ARAYIŞI
Mevcut ve muhtemel çöplerden kurtulmak için farklı tahliller üzerinde çalışmalar yapıldığına işaret eden Ayhan, şu değerlendirmede bulundu:
“Öncelikle yörüngedeki mikro parçacıklardan makro ölçekli uydulara kadar tüm objelerin takip edilmesi, yer tarafında radar ve optik teleskoplar yardımıyla bu cisimlerin yörüngelerinin tayini, çarpışmaların önlenmesi ve daha fazla uzay çöpünün önüne geçmek için en temel ögelerden biri. Ayrıyeten, ağ ile toplama, robot kollarla kilitlenme, zıpkınla yakalama üzere teknolojilerle uzay çöplerini toplayarak atmosfere geri getirerek yanmalarını sağlama üzere konseptler bulunuyor. Ülkelerin çöp sıkıntısına karşı işbirliği içinde tahlil üretmesi, bir seçenekten fazla zorunluluktur. Münasebetiyle önümüzdeki süreçte buna yönelik daha radikal adımlar atılmasını bekliyoruz.”
Ayhan, Türkiye’nin uzayda bulunan objeleri ve potansiyel çarpışma risklerini izlemek için kullandığı radar ve teleskop sistemlerinin genişletilmesi gerektiğini söyledi.
Bu sistemlerin, Türkiye’nin uzayda faal halde varlık göstermesine ve uzay çöplerini takip etmesine yardımcı olacağını vurgulayan Ayhan, “Uzay çöpleriyle çaba için ülkeler ve memleketler arası uzay ajanslarıyla işbirliği yapılması ve mevcut işbirliklerinin artırılması, ülkemizin bu süreçte daha etkin rol alması açısından değerli. Zira uzay çöpleri tüm ülkelerin ortak sorunu. Ayrıyeten, uzay çöpleriyle ilgili bilgi paylaşımı, Birleşmiş Milletler ve milletlerarası kuruluşlarla etkin olarak yasal düzenleme ve regülasyonlara katılmak, ahenk sağlama hususlarında değerli olacak. Uzaya gönderilen her tipteki uzay aracında vazifelerinin sonunda inançlı bir halde yörüngeden çıkarılmasını sağlayacak sistemler kullanılması da gerekir. Bu konuda AR-GE faaliyetleri, farkındalığı artıracak eğitim programları, uydu ve uzay araçları dizaynında buna yönelik planlamalar gerçekleştirilmeli.” diye konuştu.
MİLLİ TAHLİL ARAYIŞLARI
Ayhan, dünya genelinde uzay çöplerinin azaltılmasına yönelik global gayretlere katkıda bulunmanın, uzayın daha inançlı ve sürdürülebilir kullanımını destekleyeceğini lisana getirdi.
Uzay çöplerine karşı geliştirilecek ulusal tahlillerin Türkiye’ye kıymetli katkıları olacağını belirten Ayhan, şunları kaydetti:
